________________
सुबोधिनी टीका. सूर्याभस्यावधिना जम्बूद्रीपदर्शनम् साऽभ्यनारा तया परिषदा सह अपर्यालोचितं स्वल्पमपि कार्य न करोनि १, आभ्यन्तरपरिपदा सह पर्यालोचितं कार्य यस्मै परिपदे निवेद्यते सा मध्यमा २, आभ्यन्तरपरिपदाः सह पर्यालोचित मध्यमया परिपदा च सहसम्मतिग्रहणपूर्वकं दृढ़ीकृतं कार्यकत याऽऽज्ञाप्यते ना बाह्या ३३ पतन्त्रि विधपरिपद्भिः सह संपरित इति परेण सम्बन्धः । तथा-सप्तभिः अनीकैःसैन्यौः, अनीकानि सप्त, यथा-अश्वः १, गजः २, रथः ३, पदातिः ४, वृपभः ५, गन्धर्वः ३, नाटयम् ७, तत्राश्चादीनि पञ्चानीकानि युद्धाय कल्पन्ते, गन्धर्व नाटयानीके च विनोदायेति सप्तविधानीकैः साध संपरिकृतः । तथा-सप्तभिः अनीकाधिपतिभिः सैन्यनायकैः, तथा-पोडशभिः-आत्मरक्षकवह आभ्यन्तर परिषद है इस परिपद के साथ विचार किये बिना कोई भी विमानाधिपति थोडा सा भी काम नहीं करता है। आभ्यन्तर परिपदा के साथ पर्यालोचित हुआ कार्य जिस परिपदा को निवेदित किया जाता है वह परिषदा मध्य परिपदा है तथा आभ्यन्तर परिपदा के साथ पर्यालोचित हुआ एवं मध्यपरिषदा के साथ सम्मति लेकर करने के लिये दृढ़ किया गया जो कार्य उन्हें करने के लिये जिस परिषदा को आज्ञापित किया जाता है वह परिपदा बाह्यपरिपदा है. अनोक सात इम प्रकार से हैं--१ अश्व, २ गज, ३ रथ, ४ पदाति, ५ दृपभ, ६ गन्धर्व और ७ नाटय. इनमें अश्वादिक पांच अनीक युद्ध के लिये एवं गन्धर्व और नाट्य ये दो अनीक विनोद के लिये होते हैं। सो वह मुर्शमदेव इन सात अनोको - से परित था इन सात अनीकों के अधिपति भी उसके साथ में थे आत्मरक्षक- रूप जो आत्मरक्षक देव थे वे કે વિચાર વિનિમય કર્યા વગર કોઈપણ વિમાનાધિપતિ નાનું સરખું પણ કામ કરી શકતું નથી. અત્યંતર પરિષદાની સાથે જે કાર્ય વિષે ચર્ચા વિચારણા કરવામાં આવી છે તે કાર્ય જે પરિષદાની સાથે મૂકવામાં આવે છે તે પરિષદા મધ્યપરિષદા છે તેમજ આત્યંતર પરિપદાની સાથે ચર્ચાયેલું તેમજ મધ્ય પરિષદાથી સમ્મતિ મેળવીને કરવા માટેનું સ્થિર થયેલું જે કાર્ય–કર જે પરિષદને સેંપવામાં આવે છે તે પરિષદા બાહ્યા परिपा छ. सात मनी: २मा प्रमाणे छ-1244, २ २०४, 3 २थ, ४ पायहरू, ૫ વૃષભ, ૬ ગંધર્વ અને ૭ નાટ્ય. આ બધામાં અશ્વ વગેરે પાંચ અનીક યુદ્ધ ના માટે અને ગધર્વ અને નાટય આ બંને અનીક મનોરંજન માટે નિયુક્ત હોય છે. તે સૂર્યાભદેવ આ સાવ અનીથી વીંટળાયેલ હતો. આ સાત અર્નકેના અધિપતિ પણ તેની સાથે હતા. આત્મરક્ષક-એટલે કે બેડીગાર્ડના રૂપમાં જે