Page Text
________________
अंशापनास्त्र कानि गृह्णाति इत्यादिरीत्या स्वयमहनीयम् एकेन्द्रियाणां तु भाषाया अभावाद । गौतमः पृच्छति-'जीवा णं भंते ! जाई दव्याई भासत्ताए गेहंति ताइकिं ठियाई गेण्हंति, अठियाई गेहंति ?' हे भदन्त ! जीवाः खलु यानि द्रव्याणि भापकतया गृह्णाति तानि किं स्थितानिगमनक्रियारहितानि गृह्णाति ? किंवा अस्थितानि-गमनक्रियाविशिष्टानि गृह्णाति? भगवानाह'गोयमा !' हे गौतम ! ‘एवं चेव पुहुचेण वि णेयव्यं जाव वेमाणिया' एवञ्चैव-पूर्वोक्तरीत्यैव, पृथक्त्वेनापि-नानात्वेनापि बहुत्वेनेत्यर्थः, ज्ञातव्यं यावद्-नैरयिकभवनपतिद्वीन्द्रिय जीन्द्रियचतुरिन्द्रियपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्यवानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकाः स्थितान्येव 'द्रव्याणि भापकतया गृह्णाति नो अस्थितानि, इत्यादिरीत्या पूर्ववदेवावसेयम् । गौतमः पृच्छति-'जीवे णं भंते ! जाइ दबाई सच्चभासत्ताए गेहइ ताई किं ठियाई गेण्इइ अठियाई गेण्हइ ?' हे भदन्त ! जीवः खलु यानि द्रव्याणि सत्यभाषकतया गृह्णाति तानि किम् स्थितानि गृह्णाति ? किं वा अस्थितानि गृह्णाति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! भाव से रूपादि वाले द्रव्यो को ग्रहण करते हैं, इत्यादि पूर्वोक्त विवरण स्वयं समझ लेना चाहिए । मगर एकेन्द्रिय जीव भाषाद्रव्यों को ग्रहण नहीं करते, "क्यों कि सापा का अभाव होता है।
गौतम-लगवन् ! बहुत जीव जिन द्रव्यों को भाषा के रूप में ग्रहण करते हैं, वे द्रव्य स्थित होते हैं या अस्थित होते हैं ?
लगवाइ-गौतम ! जो एक जीव के विषय में कहा गया है वही बहुत जीवों के संबंध में भी सननना चाहिए, यावत हीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय, तिर्यच पंचेन्द्रिय, मनुष्य, वानव्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिक भी स्थित-गमनक्रिया से रहित द्रव्यों को ही भाषा के रूप में ग्रहण करते हैं, अस्थित द्रव्यों को नहीं ग्रहण करते, इत्यादि पूर्ववत् जानना चाहिए।
गौतम- भगवन् ! जीव.जिन द्रव्यो को-सत्य-भाषा के रूप में ग्रहण करता દ્રવ્યને, ભાવથી રૂપાદિવાળા દ્રવ્યને ગ્રહણ કરે છે, ઈત્યાદિ પૂર્વોક્ત વિવરણ સમજી લેવું જોઈએ. પણ એકેન્દ્રિય જીવ ભાષા દ્રવ્યને ગ્રહણ નથી કરતા, કેમકે તેમનામાં ભાષાને અભાવ હોય છે,
શ્રી ગૌતમસ્વાતી -ઘણું જીવ જે દ્રવ્યને ભાષાના રૂપમાં ગ્રહણ કરે છે, તે દ્રવ્ય સ્થિત હોય છે અગર અસ્થિર હોય છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! જે એક જીવના વિષયમાં કહેલું છે તે જ ઘણા જના સંબંધમાં પણ સમજી લેવું જોઈએ. યાવત્ બે ઈન્દ્રિય, ત્રણ ઈન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય, મનુષ્ય, વનવ્યન્તર, તિષ્ક અને વૈમાનિક પણ સ્થિત ગમન કિયાથી હિત દ્રવ્યોને જ ભાષાના રૂપમાં ગ્રહણ કરે છે. અસ્થિત દ્રવ્યને નથી ગ્રહણ કરતા ઈયાદિ આગળ પ્રમાણે જાણવું
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન! જીવ જે દ્રવ્યોને સત્ય ભાષાના રૂપમાં ગ્રહણ કરે
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |