Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टीकां पंद ११ सू० ११ नैरयिकाणां भाषाद्रव्यग्रहणनिरूपणम्
३९५
स्थितिकानि गृह्णाति, वर्णादिस्पर्शान्तानि गृह्णाति स्पृष्टानि गृह्णाति अवगाढानि गृह्णाति अनन्तरावगाढानि गृह्णाति, अणुन्यपि गृह्णाति, वादराण्यपि गृह्णाति, ऊर्ध्वाधस्तिर्यगपि 'गृह्णाति, आदिमध्यपर्यवसानेषु गृह्णाति, स्वविपयं गृह्णाति, आनुपूर्व्या गृह्णाति, नियमतः षदिशि गृह्णाति, सान्तरमपि गृह्णाति निरन्तरमपि गृह्णातीत्यादियावदल्पवद्दुत्ववक्तव्यतापर्यन्तमव सेयम्, 'एवं एगिंदियवज्जो दंडओ जाव वेमाणिया' एवम् उपर्युक्तरीत्या एकेन्द्रियवर्णाःदण्डकः - चतुर्विंशतिदण्डकेन यावद् - द्वीन्द्रियादि यावद् वैमानिकाः, भावकतया द्रव्याणि स्थितानि गृह्णाति नो अस्थितानि द्रव्यतः क्षेत्रतः कालतो भावतो गृह्णाति अनन्तप्रदेशिकानि गृह्णाति, असंख्येयप्रदेशावगाढानि गृह्णाति एकसमयस्थितिकादि यावदसंख्येयसमयस्थिति
समय से लेकर असंख्यात समय तक की स्थिति वाले द्रव्यों को ग्रहण करता 'है, वर्णवान्, गंधवान्, रसवान्, स्पर्शवान् द्रव्यों को ग्रहण करता है, स्पृष्ट, अवगाढ, अनन्तरावगाढ को ग्रहण करता है, अणुद्रव्यों और बादरद्रव्यों को भी ग्रहण करता है, ऊर्ध्व, अधः और तिर्यक् भी ग्रहण करता है, आदि मध्य पर्यवसान में भी ग्रहण करता है, स्वविषयभूत को आनुपूर्वी से ग्रहण करता है नियम से छहों दिशाओं में ग्रहण करता है । सान्तर भी ग्रहण करता है, निरन्तर भी ग्रहण करता है । इत्यादि अल्प बहुत्व की वक्तव्यता पर्यन्त जो प्ररूपणा जीव के विषय में कही है वही नारक के विषय में भी कह लेना चाहिए ।
इसी प्रकार एकेन्द्रिय को छोड़कर सब दंडक वैमानिकों तक कह लेने चाहिए | सभी दंडकों के जीव पूर्वोक्त प्रकार के द्रव्यों को ही भाषा के रूप में ग्रहण करते हैं, अर्थात् स्थित द्रव्यों को ग्रहण करते हैं, अस्थित द्रव्यों को ग्रहण नहीं करते, द्रव्य से अनन्त प्रदेशी स्कंधों को, क्षेत्र से असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ द्रव्यों को, काल से एक समय आदि की स्थिति वाले द्रव्यों को
छे, वार्यावान्, गन्धवान्, रसवान्, स्पर्शवान्, द्रव्याने ग्रहण हरे छे, स्पृष्ट, अवगाढ અન્તરાવગાહને ગ્રહણ કરે છે, અણુદ્રવ્યો અને માદર દ્રવ્યોને પણ ગ્રહણ કરે છે, ઊત્ર, અધા અને તિ' પણ ગ્રહણ કરે છે, આદિ, મધ્ય અને પવસાનમાં પણ ગ્રહણ કરે છે. સ્વ વિષયભૂતને આનુપૂર્વી થી ગ્રહણ કરે છે, નિયમથી છએ દિશામાં ગ્રહણ કરે છે. સાન્ત પણ ગ્રહણ કરે છે, નિરન્તર પણ શ્રણ કરે છે. વિગેરે અલ્પમર્હુત્વની વક્તવ્યતા પન્ત જે પ્રરૂપણા જીવના વિષયમાં કહી છે, તેજ નારકના વિષયમા પણ હેવી જોઈએ.
એ જ પ્રકાર' એકેન્દ્રિય સિવાય બધા દડક વૈમાનિકા સુધી હેવા જોઈ એ, બધા દંડકાના જીવ પૂર્વોક્ત દ્રવ્યેાને જ ભાષાના રૂપમાં ગ્રહણ કરે છે, અર્થાત્ સ્થિત દ્રવ્યેાને ગ્રહણ કરે છે, અસ્થિત દ્રન્ચાને ગ્રહણ નથી કરતાં, દ્રવ્યથી અનન્ત પ્રદેશી સ્કન્ધાને ક્ષેત્રથી અસખ્યાત પ્રદેશેામાં અવગાઢ દ્રબ્યાને, કાલથી એક સમય આદિની સ્થિતિવાળા
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |