Pragnapanasutram Part 02

SR No.: 009339
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1975
Total Pages: 1196
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_pragyapana
File Size: 80 MB

Page 990

प्रशापनास्त्र 'विज्जुकुमाराणं' विद्युत्कुमाराणाम् , 'अग्गिकुमाराणं' अग्निकुमाराणाम् , 'दीयंकुमाराणं' द्वीपकुमाराणाम् , 'दिसाकुमाराणं' दिशाकुमाराणाम् , 'उद्दिकुमाराणं' उदधिकुमाराणाम् , 'वाउकुमाराणं' वायुकुमाराणाम् , 'थणियकुमाराणं' स्तनितकुमाराणाम् , 'पत्तेयं जहण्णेणं एगं समय' प्रत्येकम् , जघन्येन एकं समयम् 'उक्कोसेणं चउव्वीसं मुहुत्ता' उत्कृप्टेन चतुर्विंशति मुहुर्तान् यावत् उपपातेन विरहितं वक्तव्यम्, गौतमः पृच्छति-'पुढविकाइयाणं भंते ! केवइयं कालं विरहिया उपचाएणं पण्णत्ता?' हे भदन्त ! पृथिवीकायिका खल कियन्तं कालम् उपपातेन विरहिताः प्रज्ञप्ताः ? भगवान् आह-'गोयमा ।' हे गौतम ! 'अणुसमयमविरहियं उववाएणं पण्णत्ता' अनुसमयम्-प्रतिसमयम् उपपातेन अविरहिताः पृथिवीकायिकाः प्रज्ञप्ताः ‘एवं आउकाइयाण वि' एवम् पृथिवीकायिकवदेव अप्कायिकानामपि 'तेउकाइयाण वि तेजाकायिकानामपि 'वाउकाइयाण वि' वायुकायिकानामपि 'वणस्सइकाइयाण वि' वनस्पतिकायिकानामपि 'अणुसमयं अविरहिया कुमारों, दीपकुमारों, दिशाकुमारों, उदधिकुमारों वायुकुमारों और स्तनिकुमारों में से प्रत्येक के उपपात का विरह जघन्य एक समय तक और उत्कृष्ट चौवीस मुहर्त तक समझना चाहिए। ___ गौतम-हे भगवन् ! पृथ्वीकायिकों के उपपात का विरह कितने काल का है ?
भगवान-हे गौतम ! पृथ्वीकायिक प्रत्येक समय उपपात से अविरहित हैं, अर्थात् वे प्रतिसमय उत्पन्न होते रहते है कोई एक भी समय ऐसा नहीं जा पृथ्वीकायिकों का उपपात न होता हो । पृथ्वीकायिकों के समान अप्कायिकों का तथा तेजस्काय, वायुकाय और वनस्पति काय के जीवों का भी निरन्तर प्रतिसमय उपपात कहना चाहिए। દ્વીપકુમારે, દિશાકુમારે, ઉદધિકુમારે, વાયુક્રમા, અને સ્વનિતકુમારમાંથી પ્રત્યેકના ઉપપાતને વિરહ જઘન્ય એક સમય સુધી અને ઉત્કૃષ્ટ ગ્રેવીસ મુહૂર્ત સુધી સમજવું જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–પૃથ્વીકાચિકેના ઉપપતનો વિરહ કેટલો કાળ કહ્યો છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! પૃથ્વીકાયિક પ્રત્યેક સમય ઉપપાતથી અવિરહિત છે અર્થાત્ તેઓ પ્રતિ સમય ઉત્પન્ન થયા કરે છે, કોઈ એક પણ એ સમય નથી કે પૃથ્વીકાચિકેને ઉપપાત ન થતો હોય. પૃથ્વીકાયિકેની સમાન અપકાચિકેના, તથા તેજસ્કાયિક, વાયુકાય, અને વનસ્પતિકાયના જીને પણ નિરન્તર પ્રતિસમય ઉપપાત કહે જોઈએ. તેમના ઉપપતમાં પણ એક સમયને પણ વિરહ નથી તે.