Page Text
________________
प्रमैोधिनी टीका पद ३ सू. ४० महादण्डकानुसारेण सर्वजीवाल्पबहुत्वम् ४२१ शद्भाग कल्पानाम् ईशानदेवानां सद्भावेन तेषां संमूच्छिममनुष्येभ्योऽसंख्येयगुणत्वं भवति, तेभ्योऽपि - 'ईसाणे कप्पे देवीओ संखिजगुणाओ २६ ' ईशाने कल्पे देव्यः संख्येयगुणा भवन्ति तासां तदपेक्षया द्वात्रिंशद्गुणत्वात्, ' बत्तीसगुणा बत्तीसरूव अहिया उ होंति देवीओ' द्वात्रिंशद्गुणा द्वात्रिंशदरूपाधिकास्तु भवन्ति देव्यः, इति वचनप्रामाण्यात् ताभ्योऽपि 'सोहमे कप्पे देवा संखिज्जगुणा २७' सौधर्मे कल्पे देवा: संख्येयगुणा भवन्ति ईशाने कल्पे अष्टाविंशतिलक्ष विमानानां सद्भावेन, सौधर्मकल्पे तु द्वात्रिंशल्लक्षविमानसद्भावेन - दक्षिणायां च दिशि बहूनां कृष्णपाक्षिकानां समुत्पादेन उत्तरदिग्वर्तीगानदेवीभ्यो विमानवाहुल्यात् दक्षिणदिग्वर्तिसौधर्मकल्प देवानां संख्येयगुणत्वमयसेयम्, एतेन 'ईसाणे सन्वत्थवि बत्तीसगुणाओ होंति देवीओ । संखिज्जा सोहम्मे 'दोनों की है । उस में से कुछ कम बत्तीसवां भागकल्प ईशान देव हैं । अतएव वे संसूर्छिम मनुष्यों से असंख्यातगुणा होते हैं । (२५) ईशानकल्प के देवों की अपेक्षा ईशानकल्प की देवियां संख्यातगुणी अधिक हैं, क्योंकि क्त्तीसगुणी और बत्तीस कही गई हैं । कहा भी भी है - 'देवियाँ बत्तीस रूप अधिक बत्तीवगुणी हैं ।' (२६) ईशानकल्प की देवियों की अपेक्षा सौधर्मकल्प में देव संख्यातगुणा अधिक हैं, क्योंकि ईशान कल्प में अट्ठाईस लाख विमान हैं जब कि सौधर्मकल्प
बत्तीस लाख विमान हैं । इस के अतिरिक्त दक्षिणदिशा में बहुत कृष्णपक्षी जीवों का उत्पाद होता है अतः उत्तरदिशा वर्त्ती ईशान कल्प की देवियों की अपेक्षा, विमानों की बहुलता होने से दक्षिणदिशावर्त्ती सौधर्मकल्प के देव संख्यातगुणा अधिक समझने चाहिए (२७) 'ईशानकल्प में सर्वत्र देवियां बत्तीसगुणा हैं, सौधर्मकल्प में ખરાખર છે. આ સખ્યા ઇશાન કલ્પના દેવા અને દૈવિયા, બન્નેની છે. તેમાથી કાંઇ ઓછા ખત્રીસમે। ભાગ કલ્પ ઇશાન દેવ છે. તેથીજ તે સમૂમિ મનુષ્યાથી અસ ંખ્યાતગણા થાય છે. (૨૫) ઈશાન કલ્પના દૈવાની અપેક્ષાએ ઇશાન કલ્પની દૈવિયે। સ ખ્યાતગણી અધિક છે, કેમકે ખત્રીસગણી અને ખત્રીસ કહેલી છે. કહ્યું પણ છે—દૈવિયેા ખત્રીસ રૂપ અધિક ખત્રીસગણી છે' (૨૬) ઈશાન કલ્પની દેવિયાની અપેક્ષાએ સૌધ કલ્પમા દેવ સ ખ્યાતગણા અધિક છે, કેમકે ઇશાન કલ્પમા અટ્ઠાવીસ લાખ વિમાન છે જ્યારે સૌધમ કલ્પમાં ખત્રીસ લાખ વિમાન છે. તદુપરાન્ત દક્ષિણ દિશામાં ઘણા કૃષ્ણપક્ષી જીવાને ઉત્પાદ થાય છે, તેથી ઉત્તર દિશા વતી ઇશાન કલ્પની દૈવિયેાની અપેક્ષાએ વિમાનેની ખડુલના હોવાથી ઢક્ષિતુ દિશા વતી સૌધપના દેવ સંખ્યાત
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |