Page Text
________________
प्रमेयवोधिनी टीका पद ५ सू.१५ जघन्यगुणकालकादिपर्यायनिरुपणम् ८८५ पुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतमः पृच्छति-'से केणटेणं मंते ! एवं बुच्चइ-'जहण्णगुणकालयाणं परमाणुपोग्गलाणं अणंता पन्जवा पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! तत्-अथ, केनार्येन-कथं तावद्, एवम्-उक्तरीत्या, उच्यते यत्-जवन्य गुणकालकानां परमाणुपुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णगुणकालए परमाणुपोग्गले' जघन्यगुणकालका परमाणुपुद्गल:, 'जहष्णगुणकालगस्स परमाणुपोग्गलस्स दवड्याए तुल्ले' जयन्यगुणकालस्य परमाणुपुद्गलस्य द्रव्याथेतया तुल्यो भवति, तथा च प्रत्येकं द्र-यमनन्तपर्यायमितिन्यायेन जघन्यगुणकालकपरमाणु पुद्गलरयापि द्रव्यत्वेन अनन्तपर्यायसंभवात्, 'पएसट्टयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, 'ओगाहणट्टयाए तुल्ले' अवगाहनार्थतया-अरगाहनापेक्षया तुल्यो भवति, 'ठिईए चउट्ठाणवडिए' स्थित्या चतुःस्थानपतितो भवति, 'कालवण्णपज्जवेहि तुल्ले' कृष्णवर्णपर्यवैः तुल्यो. भवति, 'अवसेसा वण्णा नस्थि' अवशेपाः वर्णाः लोहिता दयो न सन्ति-तत्र न भवन्ति, तस्य जयन्यगुणकालकत्वात् 'गधरस दुफासपज्ज वेहि य छाणवडिए' गन्धरस द्विस्पर्णपर्यवैश्च पस्थानपतितो भवति, ‘एवं उक्कोसगुणकालए वि' एवम्-जवन्यगुणकालक परमाणुपुद्गलवदेव उत्कृष्टगुण
हे गौतम-हे भगवन् ! ऐसा कहने का क्या कारण हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्यगुण काला एक परमाणुपुद्गल दूसरे जघन्यगुण काले परमाणुपुद्गल से द्रव्य की अपेक्षा तुल्य होता है, प्रदेश की अपेक्षा से तुल्य होता है, अवगाहना से भी तुल्य होता है, स्थिति की अपेक्षा चतु:स्थानपतित होता है, कृष्ण वर्ण के पर्यायों की अपेक्षा तुल्य होता है, शेष वर्ण उत्समें होते नहीं हैं, क्योंकि उसमें कृष्ण वर्ण है और परमाणु में एक ही वर्ण हो सकता है, गंध, रस और दो स्पर्शी की अपेक्षा ले षट्स्थानपतित होता है। इसी प्रकार उत्कृष्टगुण काला पुद्गलपरमाणु भी समझ लेना चाहिए' मध्यमगुण काले परमाणु की वक्तव्यता भी इसी प्रकार की जाननी चाहिए । मध्य
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ એમ કહેવાનું શું કારણ છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ જઘન્ય ગુણકાળ એક પરમાણુ યુગલ બીજ જઘન્ય ગુણકાળા પરમાણુ યુદ્ગલથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય થાય છે. પ્રદેશની અપેક્ષાએ તુલ્ય થાય છે, અવગાહનાથી પણ તુલ્ય થાય છે સ્થિતિની અપે. ક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે કૃષ્ણ વર્ણના પર્યાયોની અપેક્ષાએ તુલ્ય થાય છે. શેષ વણ તેમાં હોતા નથી, કેમકે તેમાં કુણુ વર્ણ છે અને પરમધમાં એક જ વર્ણ હોઈ શકે છે. ગંધ, રસ અને બે સ્પશની અપેક્ષાએ તે પરસ્થાન પતિત થાય છે. એવી જ રીતે ઉત્કૃષ્ટ ગુણકાળા પુદ્ગલ પણ પણ રામજી લેવા જોઈએ. મધ્યમ ગુણ કાળા પરમાણુની વક્તવ્યતા પણ આજ પ્રકારની
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |