________________
प्रबोधिनी टीका पद ५.०१३ परमाणुपुद्गलपर्याय निरूपणम्
८१७
,
पुच्छा?' असंख्येयप्रदेशावगाढानां पुद्गलानां कियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा, भगवान् आह - 'गोयमा ! हे गौतम! 'अनंता पज्जवा पण्णत्ता' असंख्येयप्रदेशावगाढानां पुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतम ! पृच्छति - ' से केणणं भंते ! एवं बुच्चइ - असं खेज्जप एसो गाढाणं अनंता पज्जवा पण्णत्ता?' हे भदन्त ! तत् - अथ, केनार्थेन - कथं तावद् एवम् उक्तरीत्या उच्यते यद्-असंख्येयप्रदेशावगाढानां पुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति भगवान् आह 'गोयमा !' हे गौतम! 'असंखेज्जप एसोगा ढे पोग्गले' असंख्येयप्रदेशावगाढः पुद्गलः 'असंखेज्जपएसोगाढस्स पोग्गलस्स दव्वट्टयाए तुल्ले' असंख्येयप्रदेशावगाढस्य पुद्गलस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, प्रत्येकञ्च द्रव्यमनन्तपर्यायमिति न्यायेन असंरूयेयप्रदेशावगाढस्यापि पुदगलस्य द्रव्यत्वेन अनन्तपर्याय संभवात् 'परसट्टयाए छट्ठाणवडिए' प्रदेशार्थतया प्रदेशापेक्षया पद्स्थानपतितो भवति, असंख्येयप्रदेशावगाढस्य पुद्गलस्य अनन्तप्रदेशानामपि संभवात् 'ओगाहणट्टयाए चउद्वाणवडिए' अवगाहनार्थतया - अवगाहनापेक्षया, चतुःस्थानपतितो भवति, असंख्येयप्रदेशावगाढस्य पुद्गलस्य अनन्तप्रदेशावगाहनाया असंभवात्, 'टिईए चरगौतम - हे भगवन् ! असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ पुद्गलों के कितने पर्याय हैं ?
भगवान् - हे गौतम ! अनन्त पर्याय हैं ।
गौतम - हे भगवन् ! किस कारण ऐसा कहा गया कि असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ पुद्गलों के अनन्त पर्याय हैं ?
भगवन्- हे गौतम ! असंख्यात प्रदेशों में अवगाव एक पुद्गल दूसरे असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ पुद्गल से द्रव्य की दृष्टि से तुल्य होता है, और प्रत्येक द्रव्य अनन्त पर्याय वाला होता है, इस न्याय से असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ पुद्गल भी द्रव्य होने के कारण अनन्त શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવાન્ । અસ ખ્યાત પ્રદેશેામ અવગાઢ પુદ્ગલેના કેટલા પર્યાય છે ?
-
श्री भगवान् हे गौतम! शानन्त पर्याय छे.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ શા કારણે એવું કરેલુ છે કે અસંખ્યાત પ્રદેશોમાં અવગાઢ પુદ્ગલેાના અનન્ત પર્યાય છે ?
શ્રી ભગવાન્—હે ગૌતમ ! અમ ખ્યાન પ્રદેશોમાં અવગઢ એક પુદ્ગલ ખીજા અસખ્યાત પ્રદેશોમાં અવગાઢ પુદ્ગલથી દ્રબ્યુની દૃષ્ટિએ તુલ્ય થાય છે અને પ્રત્યેક દ્રશ્ય અનન્ત પર્યાય વાળ હોય છે, એ ન્યાયે અસ’ખ્યાત પ્રદેશોમાં અવગાઢ પુદ્ગલ પણ દ્રવ્ય વાને કારણે અનન્ત પર્યાય વાળુ છે,
प्र० १०३