________________
७३८
प्रशापनासूत्रे न भवन्ति 'जत्थ अन्नाणा तत्थ नाणा नस्थि' यत्र अज्ञानानि भवन्ति तत्र ज्ञानानि न भवन्ति 'जत्थ दसणा तत्थ णाणावि अण्णाणावि अथित्ति भाणियव्वं' यत्र दर्शनानि भवन्ति तत्र ज्ञानानि अपि अज्ञानानि अपि भवन्ति इति भणितव्यम् ।। सू० १०॥
मनुष्यपर्यायवक्तव्यतामूलम् -जहण्णागाहणगाणं अंते ! मणुस्साणं केवइया पज्जवा पण्णत्ता ? गोयमा ! अणंता पज्जवा पण्णत्ता से केणट्रेणं भंते ! एवं बुच्चइ जहणोगाहणगाणं मणुस्साणं अणता पन्जवा पण्णत्ता? गोयमा ! जहएणोगाहणए मस्से जहण्णागाहणगस्त मणूसस्त दव्वट्टयाए तुल्ले पएसट्टयाए तुल्ले, ओगाहणट्टयाए तुल्ले, ठिईए तिढाणवडिए, वण्णगंधरसफासपजवेहिं तिहिं नाणेहि दोहिं अन्नाणेहि तिहिं दसणेहिं छटाणवडिए, उक्कोसोगाहणए वि एवं चेव, नवरं ठिईए सिय हीणे सिंए तुल्ले सिय अहिए, जइ हीणे असंखिज्जइभाग हीणे अह अब्भहिए असं बेज्जइमाग अन्महिए, दो नाणा दो अन्नाणा, दो दंसणा, अजहण्णमणुकोसोगाहणए वि एवं चेब, गवरं ओगाहणटुयाए चउटाणवडिए, ठिईए चउटाणवडिए आइल्लेहिं है । जहां अज्ञान होते हैं वहां ज्ञान नहीं होते और जहां ज्ञान होते हैं वहां अज्ञान नहीं होते। जहां दर्शन हैं वहां ज्ञान भी होते हैं
और अज्ञान भी हो सकते हैं, इस प्रकार कहना चाहिए, क्योंकि अज्ञान का ज्ञान के साथ और ज्ञान का अज्ञान के साथ विरोध है, मगर दर्शनोपयोग का न ज्ञान के साथ विरोध है और न अज्ञान के साथ ही । वह दोनों के साथ रहता हैं ॥ १०॥ અવધિજ્ઞાની પચેન્દ્રિય તિર્યંચના સમાન છે. જ્યાં અજ્ઞાન થાય છે, ત્યાં જ્ઞાન નથી થતું અને જ્યાં જ્ઞાન હોય છે ત્યાં અજ્ઞાન નથી હતું જ્યાં દર્શન છે ત્યાં જ્ઞાન પણ થાય છે અને અજ્ઞાન પણ થાય છે એ રીતે કહેવું જોઈએ કેમકે અજ્ઞાનને જ્ઞાનની સાથે અને જ્ઞાનને અજ્ઞાનની સાથે વિરોધ છે. પરંતુ દર્શને પગનો જ્ઞાનની સાથે પણ વિરોધ નથી તેમ અજ્ઞાનને પણ વિરોધ નથી તે તે બન્નેની સાથે રહે છે. ૧૦ ૫
