Page Text
________________
प्रशारनास्त्रे पतितः, आभिनिवोधिकज्ञानपर्यवैः, श्रुतज्ञानपर्यवेः, अरधिज्ञानपयाः, विभिरज्ञानैः, त्रिभिर्दर्शनैश्च पदस्थानपतितो भवति, किन्तु 'नवरं उनकोसोगाहणए वि अप्रकुमारे ठिईए चउठाणवडिए' नपरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु उत्कृष्टावगाहनकोऽपि असुरकुमारः स्थित्या-आयुः कर्मानुभवलक्षणस्थित्य पेक्षया चतुः स्थानपतितो भवति, ‘एवं जाव थपियकुमारा' एवं-तथैव याग्-नागकुमाराः सुवर्णकुमाराः, अग्निकुमाराः, विद्युत्कुमाराः उदधिक्रुमाराः, द्वीपकुमागः, दिक्कुमाराः, परनकुमाराः, स्तनितकुमाराः अपि जयन्यावगाहनकाः, उत्कृप्टावगाहनकाः, अजघन्यानुत्कृष्टावगाहनकाश्च यथायोग्यम् स्वस्वरजातीयापेक्षया द्रव्यार्थतया तुल्याः, प्रदेशार्थतया तुल्याः, अवगाहनार्थतया तुल्याः, स्थित्याआयुः कर्मानुभवलक्षणस्थित्यपेक्षया चतु:स्थानपतिताः वर्णगन्धरसरपर्शपर्यवैः षट्स्थानपतिताः, आभिनियोधिकज्ञानपर्यवेः, श्रुतज्ञानपर्यवैः, अविज्ञानपर्यवैः, अवगाहना की अपेक्षा तुल्य होता है, किन्तु स्थिति की अपेक्षा चतुस्थानपतित होता है और वर्णादि के तथा आभिनिवाधिक ज्ञान, श्रुतज्ञान, अवधिज्ञान, तीन अज्ञानों एवं तीन दर्शनों के पर्यायों की अपेक्षा षट्स्थानपतित होता है। विशेष यह है कि उत्कृष्ट अवगाहना वाला भी असुरकुमार स्थिति से चतुःस्थानपतित होता है।
स्तनितकुमारों तक इसी प्रकार कह लेना चाहिए । अर्थात् नाग कुमार, सुवर्ण कुमार, अग्निकुमार, विद्युत्कुमार, उदधिकुमार द्वीपकुमार, दिक्कुमार, पवनकुमार, स्तनितकुमार ये जघन्य अवगाहना वाले और मध्यम अवगाहना वाले यथायोग्य द्रव्य की अपेक्षा और प्रदेशों की अपेक्षा तुल्य हैं अवगाहना की अपेक्षा तुल्य हैं, स्थिति की अपेक्षा चतुःस्थानपतित हैं, वर्ण गंध रस स्पर्श के पर्यायों से षट्स्थानपतित हैं। तीन ज्ञानों, तील अज्ञानों और तीन दर्शनों પણ સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે અને વર્ણાદિના તથા આભિનિધિકજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન ત્રણ અજ્ઞાન તેમજ ત્રણ દશના પર્યાની અપેક્ષાએ ષટથાન પતિત થાય છે. વિશેષ એ છે કે ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાવાળા પણ અસુરકુમાર સ્થિતિથી ચતુ સ્થાન પતિત થાય છે. સ્વનિતકુમાર સુધી આ રીતે જ કહેવું જોઈએ. અર્થાત્ નાગકુમાર, સુવર્ણકુમાર, અગ્નિકુમાર વિભુમાર. દ્વીપકુમાર, દિકુમાર, પવનકુમાર અને સ્વનિતકુમાર એ બધા જઘન્ય અવગાહના વાળ, ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાવાળા, અને મધ્યમ અવગાહનાવાળા યથા ચગ્ય દ્રવ્યની અપેક્ષાએ અને પ્રદેશોની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે. અવગાહનાની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે. સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુ સ્થાન પતિત છે, વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શને
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |