Page Text
________________
प्रमेयवोधिनी टीका पद५ सू.६ नैरयिकाणां पर्यायनिरूपणम्
६३१ कोऽपि, अजघन्यानुत्कृष्ट चक्षुर्दर्शनिकोऽपि एवश्चैव, नवरं स्वस्थाने पट्स्थानपतितः, एवम् अचक्षुर्दर्शनिकोऽपि, अवधिदनिनोऽपि ॥६॥
टीका-पूर्व सामान्येन नैरयिकादीनां प्रत्येक पर्यायानन्त्यं प्ररूपितं, सम्प्रति तेपायेव नैरयिकादीनां जघन्योत्कृष्टाधवनाहनाधधिकृत्य प्रत्येकं पर्यायाग्रं प्ररूपयितुमाह-'जहण्णोगाहणाणं संते ! नेरइयाणं केवइया पज्जवा पण्णत्ता ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! जगन्यावगाहनकानां जघन्यम् अवगाहनम् - शरीरोच्छ्रयो येषां ते जघन्यावगाहनकास्तेपामित्यर्थः, नरयिकाणां कियन्तः पर्यवाः पर्यायाः प्रज्ञप्ता: ? भगवानाह-'गोयमा !' है गौतम ! 'अणंता पज्जवा पण्णत्ता' जघन्यावगाहनकानां नैरयिकाणाम् अनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतमस्तत्र कारणं पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं बुच्चइ जहण्णोगाहणगाणं नेरइयाणं विशेष यह कि स्वस्थान में पटू स्थानपतित है (एवं अचवखुदसणी वि ओहिदसणी वि) इसी प्रकार अचक्षुदर्शनी भी, अवधिदर्शनी भी।
टीकाथै-पूर्व में सामान्य रूप से नारक आदि जीवों के पर्यायों की अनन्तता का विचार किया गया था, अब उन्हीं की जघन्य उत्कृष्ट तथा अजघन्य-अनुत्कृष्ट अवगाहना आदि के आधार से पर्यायों के परिमाण का विचार किया जाता है
गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-भगवन् ! जिननारकों की अवगहना जघन्य है उनके कितने पर्याय प्रापित किए गए हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! जघन्य अवगाहना वाले नारकों के अनन्त पर्याय कहे गए हैं।
गौतमस्लामी कारण पूछते हैं प्रभो! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि जघन्य अवगाहनावाले नारकों के अनन्तपर्याय कहे गए हैं ? भगवान् मे १२थानमा पट्थान पतित छे (एवं अचखुदसणी वि ओहिसणी वि) એ રીતે અચક્ષુદર્શની પણ અવધિ દર્શની પણ
ટીકાથ–પૂર્વમાં સામાન્ય રૂપથી નારક આરિ જીના પર્યાની અને ન્તતા ને વિચાર કર્યો છે, હવે તેમની જઘન્ય, ઉત્કૃષ્ટ, તથા અજઘન્ય–અનુત્કૃષ્ટ અવગાહના આદિના આધારથી પર્યાના પરિમાણને વિચાર કરાય છે.
શ્રીગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે–હે ભગવન ! જે નારકોની અવગાહના જઘન્ય છે, તેમના કેટલા પર્યાય પ્રરૂપિત કરાયેલા છે?
શ્રીભગવાન ઉત્તર આપે છે-હે ગૌતમ ! જઘન્ય અવગાહનાવાળા નારકેના અનન્ત પર્યાય કહ્યા છે ?
શ્રીગૌતમસ્વામી કારણ પૂછે છે હે પ્રભે ! કયા હેતુથી એમ કહેવાય છે કે
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |