________________
प्रज्ञापनासूत्र भवति इत्याशयः, 'वण्णाई हिं छटाणवडिया' वर्णादिभिः वानव्यन्तराः पट् स्थानपतिता भवन्ति, तथा चैको वानव्यन्तरो वानव्यन्तरापेक्षया यदा वर्णादिपर्यवैः
हीनत्वेन विवक्षितस्तदा अनन्तभागहीनो वा, असंख्येयभागहीनो वा, संख्येय __ भागहीनो वा, संख्येयगुणहीनो वा, असंख्ये गुणहीनो वा अनन्तगुणहीनो वा
भवति, यदा अभ्यधिकत्वेन विवक्षितस्तदा अनन्तभागाभ्यधिको वा असंख्येभागाभ्यधिको वा, संख्येयभागास्यधिको वा संख्येगुणात्यधिको वा, असंख्येयगुणाभ्यधिको वा, अनन्तगुणाभ्यधिको वा भवति, इत्याशयः, 'जोइसिया वेमाणिया वि एवंचेव' ज्योतिष्काः वैमानिका अपि देवाः एवञ्चैव-यानव्यन्तरवअधिक विवक्षित किया जाता है तो असंख्यातनाग अधिक, संख्यात भाग अधिक, संख्यातगुण अधिक अथवा असंख्यातगुण अधिक होता है । एक वानव्यन्तर दूसरे वानव्यन्तर से वर्ण आदि की दृष्टि से षट्रस्थानपतित हीनाधिक होता है । अर्थात् एक दूसरे से यदि हीन विवक्षित किया जाय तो अलन्तभाग हील, असंख्यात भाग हीन, संख्यातभाग हीन, संख्यालगुण हीन, असंख्यातगुण हीन अथवा अनन्तगुण हीन होता है और यदि अधिक हो तो अनन्तभाग अधिक, असंख्यातभाग अधिक, संख्यातमाग अधिक, संख्यातगुण अधिक, असंख्यातगुण अधिक अथवा अनन्तगुण अधिक होता है । इसी प्रकार नव उपयोग में भी षट्स्थानपतित कह देना चाहिये।
ज्योतिष्क देवों के विषय में भी इसी प्रकार कहना चाहिए। वैमानिक देवों के संबंध में भी ऐसा ही समझना चाहिए। वे भी અસંખ્યાત ગુણહીન થાય છે. જ્યારે અધિક વિવક્ષિત કરાય છે તે અસ ખ્યાત ભાગ અધિક, સ ખ્યાત ભાગ અધિક, સ ખ્યાત ગુણ અધિક અથવા અસંખ્યાત ગુણ અધિક થાય છે. એક વાનવ્યતર બીજા વાનવ્યન્તરથી વર્ણ આદિની દષ્ટિએ ષટસ્થાન પતિત હીનાધિક થાય છે. અર્થાત્ એક બીજાથી જે હીન વિવક્ષિત કરાય તે અનન્ત ભાગહીન, અસંખ્યાત ભાગહીન, સા ખ્યાત ભાગહીન, સંખ્યાત ગુણ હીન, અસ ગ્યાત ગુણહીન, અથવા અનન્ત ગુણહીન હોય છે અને જે અધિક હાયતા અનન્તભાગ અધિક, અસંખ્યાતભાગ અધિક, સ ખ્યાત ભાગ અધિક સ ખ્યાતગુણ અધિક અય ખ્યાતગુણ અધિક અથવા અનન્તગુણ અધિક બને છે. એ જ પ્રકારે નવ ઉપગમાં પણ ષટસ્થાન પતિત કહી દેવા જોઈએ.
તિષ્ક દેના વિષયમાં પણ આજ રીતે કહેવું જોઈએ. વિમાનિક દેના સમ્બન્ધમાં પણ આમજ સમજવું જોઈએ. તેઓ પણ અવગાહનાની દષ્ટિએ
