Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सू.५ द्वीन्द्रियादीनां पर्यायनिरूपणम्
६०९
"
भागाभ्यो वा भवति, भसंख्येयगुणाभ्यधिको वा भवति इत्याशयः, 'वण्णगंवर सफासआभिणिवोहियनाणसुवनाणस अण्णाणसुवन्नाणअचक्खुणपज्जवेदिय उट्टागवडिए' वर्णगन्धरसस्पर्शाभिनिवोधिय ज्ञानश्रुत्ज्ञानमत्यज्ञानश्रुताज्ञानाचक्षुर्दर्शनपर्यवैश्च द्वीन्द्रियो द्वीन्द्रियान्तरापेक्षया पर स्थानपतितो भवति - अनन्तभागहीनो वा, असंख्येभागहीनो वा संख्येपगागहीनो वा संख्येयगुणहीनो चा, असंख्येयगुणहीनो वा, अनन्तगुणहीनो वा भवति, अनन्वभागाभ्यधिको वा असंख्येयभागाभ्यधिको चा, संख्येय भागाभ्यधिको वा संख्येयगुणाभ्यधिको चा, असंख्येयगुणाभ्यधिको वा, अनन्तणाभ्यधिको वा भवति इत्याशयः, 'एवं इंदियावि' एवम् पूर्वोक्तरीत्या चीन्द्रिया अपि, 'एवं चरिंदिया वि' एवम् - उपर्युक्तरीत्या चतुरिन्द्रिया अपि हीन्द्रियवदेव सेयाः, किन्तु 'नवरं दोदंसणा चक्खुदंसणं, अचवखुदंसणं' नवरम् - पूर्वापेक्षया विशेषस्तु द्वे दर्शने चतुरिन्द्रियाणां भवतः चक्षुर्दर्शनञ्च, अचक्षुर्दर्शनञ्चेति, 'पंचिदियतिरिक्ख और यदि अधिक हो तो असंख्यात भाग अधिक संख्यातभाग अधिक अथवा संख्यातगुण अधिक होता है ।
वर्ण, गंध, रस, स्पर्श, आभिनिवोधिकज्ञान, श्रुतज्ञान, मतिअज्ञान, श्रुत- अज्ञान और अचक्षुदर्शन के पर्यायों से षट्स्थानपतित होता है, अर्थात् एक दीन्द्रिय दूसरे दीन्द्रिय से अनन्तभाग हीन, असंख्यात भाग हीन, संख्यात भाग हीन, संख्यातगुण हीन, असंख्यातगुण हीन अथवा अनन्तगुण हीन होता है । इसी तरह अधिक का भी समझ लेना ।
इसी प्रकार त्रीन्द्रिय जीवों के विषय में भी समझ लेना चाहिए । चतुरिन्द्रय जीवों के विषय में भी ऐसा ही कहना चाहिए, मगर चौइन्द्रियों में चक्षुदर्शन और अचक्षुदर्शन यों दो दर्शन कहना અધિક હોય તે અસખ્યાત ભાગ અધિક, સખ્યાત ભાગ અધિક અથવા સંખ્યાત ગુણ અધિક મને છે.
वर्षा, गंध, रस, स्पर्श, मालिनियोधि ज्ञान, श्रुतज्ञान, भतिज्ञान, શ્રુતઅજ્ઞાન, અને ચક્ષુદશનના પર્યાયથી છ સ્થાન પતિત બને છે અર્થાત્ એક ફ્રીન્દ્રિય ખીન્ત દ્વીન્દ્રિયથી અનન્ત ભાગ હીન, અસંખ્યાત ભાગ હીન, સંખ્યાત ભાગ હીન, સંખ્યાત ગુણુ હીન, અસંખ્યાત ગુણહીન અથવા અનન્ત ગુણુ હીન થાય છે. એજ પ્રકારે અધિક પણ સમજી લેવા.
આ રીતે દ્વીન્દ્રિય જીવાના વિષયમાં પણ સમજી લેવુ' ોઈએ. ચતુરિ ન્દ્રિય જીવેાના વિષયમાં પણ એમ જ કહેવું જોઇએ. પરન્તુ ચતુરિન્દ્રિયમાં
प्र० ७७
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |