Page Text
________________
३९
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.२ विशेषता जीवानामल्पवहुत्वम् भवनवासिनो देवा असंख्येयगुणा भवन्ति तत्र निकाये निकाये चतुर्णा भवनशतसहस्राणामतिरेकात् बहूनां कृष्णपाक्षिकानां तत्रोत्पादाच भवनानामतीव वाहुल्येन असंख्येयगुणा भवनवासिन इत्याशयः, ___अथ दिगनुपातेन वानव्यन्तराणामल्पवहुत्वमाह-'दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा वाणमंतरा देवा पुरच्छिमेणं' दिगनुपातेन-दिगनुसरणेन सर्वस्तोकाः-सर्वेभ्योऽत्पाः वानव्यन्तरा देवाः पौरस्त्येन-पूर्वस्यां दिशि भवन्ति, सुपिरस्थाने एव वानव्यन्तराणां संचारेण धनस्थाने तेषां संचाराभावेन पूर्वस्यां दिशि घनस्थानत्वेन संचाराभावात् स्तोका एव वानव्यन्तरा भवन्ति इत्याशयः, तेभ्यः पञ्चत्थिमेणं विसेसाहिया' पश्चिमेन पश्चिमायां दिशि, वानव्यन्तरा विशेषाधिका भवन्ति, तत्राधोलौकिकन्नामेषु रन्ध्रसंभवात्, तेभ्यः 'उत्तरेणं विसेसाहिया' उत्तरेण-उत्तरस्यां दिशि वानव्यन्तरा देवा विशेपाधिका भवन्ति तत्र तेपां स्वस्थाननया नगरावासबाहुल्यसद्भावात्, तेभ्योऽपि 'दाहिहैं, क्योंकि वहां प्रत्येक निकाय के चार-चार लाख भवन अधिक हैं
और बहुत-से कृष्णपाक्षिक इसी दिशा में उत्पन्न होते हैं, अतएव वे असंख्यातगुणा अधिक हैं।
दिशा की अपेक्षा वानव्यन्तरों का अल्पबहुत्व-दिशा की दृष्टि से विचार किया जाय तो सब से कम वानपन्तर देव पूर्व दिशा में हैं, क्योंकि पोले स्थानों में ही वानव्यन्तरो का संचार होता है, ठोस जगह में नहीं और पूर्व में ठोस स्थान अधिक हैं। इस कारण वहाँ वानव्यन्तर थोडे ही होते हैं। पूर्व की अपेक्षा पश्चिम दिशा में विशेषाधिक हैं, क्योंकि वहाँ अधोलौकिक ग्रामों में रन्ध्र है। पश्चिम की अपेक्षा उत्तर दिशा मे विशेषाधिक हैं, क्योंकि वहां उनके स्वस्थान होने से नगरावासों की बहुलता है। उत्तर की अपेक्षा दक्षिण में विशेषाधिक हैं, क्योंकि दक्षिण दिशा में उनके नगरावास अत्यधिक हैं । ચાર લાખ ભવન અધિક છે અને ઘણું કૃષ્ણ પાક્ષિક આ દિશામાં ઉત્પન થાય છે, તેથી જ તેઓ અસંખ્યાત ગુણ અધિક છે.
દિશાઓની અપેક્ષાએ વનવ્યતાનું અલ્પ બહત્વ—દિશાની દષ્ટિથી વિચાર કરાયતે બધાંથી ઓછા વાનધ્યન્તર દેવ પૂર્વ દિશામાં છે. કેમકે પિલા સ્થાનમાં જ વાન વ્યતન સ ચાર થાય છે. ઘન જગ્યામાં (નકકર જગ્યા) નથી થતું અને પૂર્વમાં નકકર સ્થાન અધિક છે એ કારણે ત્યાં વાનચન્તર ચેડા જ હોય છે. પૂર્વની અપેક્ષાએ પશ્ચિમ દિશામાં વિશેષાધિક છે, કેમકે ત્યાં અલૌકિક ગામમાં ર% છે. પશ્ચિમની અપેક્ષાએ ઉત્તર દિશામાં વિશેષાધિક છે, કેમકે ત્યાં તેમના સ્થાન હોવાથી નગરાવાસની બહુલતા છે.
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |