Page Text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे
५६८
तमो भागो भवति, तत्रैकस्य नैरयिकस्य नवसहस्राणि कृष्णवर्णपर्याय परिमाणं भवति, अन्यस्य तु दशसहस्राणि, सहस्रञ्च संख्येयतमो भागो भवति इत्येवं रीत्या नव सहस्रपरिमाणकणवर्णपर्यायः परिपूर्णकृष्णवर्णपर्याय नैरयिकापेक्षया संख्येयभागहीनो व्यपदिश्यते तदपेक्षया अन्यस्तु संख्येयभागाभ्यविको व्यपदिश्यते, एवमेव एकस्य नैरयिकस्य कृष्णवर्ण पर्यायपरिमाणं सहस्रम् अन्यस्य तु दशसहत्राणि, तत्रोत्कष्टं संख्यातकल्पेन दशकेन गुणितस्य सहस्रस्य दशसहस्रसंख्यत्वं भवति इति रीत्या सहस्रसंख्यक कृष्णवर्णपर्यायो नैरयिकः दशसहस्रसंख्यक कृष्णवर्ण पर्याय नैरयिकापेक्षया संख्येयगुणहीनो भवति, तदपेक्षया परिपूर्ण कृष्णवर्णपर्यायस्तु संख्येयगुणाभ्यधिको व्यपदिश्यते, एवमेव एकस्य नैरयिकस्य कृष्णवर्णपर्यायायं द्वे शते, अन्यस्य तु नैरयिकस्य परिपूर्णानि दशसहस्राणि शतका भाग किया जाय तो एक सहस्र संख्या लब्ध होती है । यह संख्या दस हजार का संख्यातवां भाग है। मान लीजिए कि किसी नारक के कृष्णवर्ण पर्याय नौ हजार हैं और दूसरे के दश हजार हैं, तो नौ हजार कृष्णवर्ण पर्याय वाला परिपूर्ण दस हजार कृष्णवर्ण पर्यायों वाले नारक की अपेक्षा संख्यातभाग हीन हुआ और उसकी अपेक्षा दस हजार कृष्णवर्ण पर्याय वाला संख्यातभाग अधिक कहलाया ।
इसी प्रकार एक नारक के कृष्णवर्ण पर्यायों का परिमाण एक सहस्र है और दूसरे का परिमाण दश सहस्र । यहां उत्कृष्ट संख्यात के रूप में कल्पित दश संख्या के द्वारा हजार में गुणाकार किया जाय तो दश सहस्र संख्या आती है । इस प्रकार एक हजार कृष्णवर्ण पर्याय वाला नारक दस हजार संख्यक कृष्णवर्ण पर्याय वाले દશ સંખ્યાના ભાગ કરાય તે એક હજારની સંખ્યા પ્રાપ્ત થાય છે. એ સંખ્યા દશ દશ હજારને સંખ્યાતમા ભાગ છે. માનીલે કે કેાઈ નારકના કૃષ્ણ વ પર્યાય હજાર છે અને ખીજાના દશ હજાર છે. તે સેા હજાર કૃષ્ણ વણુ પર્યાય વાળા પરિપૂર્ણ દશ હજાર કૃષ્ણવર્ણ પાઁચાવાળા નારકની અપેક્ષાએ સ ખ્યાત ભાગહીન થયા અને તેની અપેક્ષાએ દશ હજાર કૃષ્ણવણું પર્યાયવાળા સ`ખ્યાત ભાગ અધિક કહેવાયા.
[
એજ રીતે એક નારકન કૃષ્ણ
પર્યાયાનું પરિમાણુ એક હજાર છે અને ખીજાતુ પરિમાણુ દશ હજાર. અહીં ઉત્કૃષ્ટ સખ્યાત રૂપમાં કલ્પિત દર્શ સંખ્યાના દ્વારા હજારના ગુણાકાર કરાય તેા દશ હજાર સંખ્યા આવે. એ રીતે એક હજાર કૃષ્ણવર્ણ પર્યાય વાળા નારક દશ હજાર સ`ખ્યક કૃષ્ણ વણું પર્યાય વાળા નારકની અપેક્ષાએ સ ખ્યાત ગુણુ હીન છે અને તેની અપે
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |