Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सू.२ नैरयिकादीनां पर्यायनिरूपणम् ५६७ सोऽन्यस्य परिपूर्णदशसहस्रप्रमाण कृष्णवर्णपर्याय नैरयिकस्यापेक्षयाऽनन्तभागहीनो व्यपदिश्यते, तदपेक्षयासोऽन्यः कृष्णवर्णपर्यायोऽनन्तभागाभ्यधिको व्यपदिश्यते, एवमेव कृष्णवर्णपर्यायपरिमाणस्य दशसहस्रसंख्पकस्यासंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणपरिकल्पनेन पश्चाशत् परिमाणेन भागहरंणे कृते सति शतद्वयस्य लब्धिर्भवति, एपोऽसंख्येयतमो भागो ब्यपदिश्यते, तत्रैकस्य नैरयिकस्य शतद्वयहीनानि दशसहस्राणि कृष्णवर्णपर्यायाः भवत्ति, अन्यस्य नैरयिकस्य तु परिपूर्णानि दशसहस्राणि कृष्णवर्णपर्यायाः भवन्ति, तत्र शतद्वयहीन दशसहस्रपरिमाण कृष्णवर्णपर्यायः परिपूर्णकृष्णवर्णपर्याय नैरयिकापेक्षया असंख्येयभागहीनो व्यवहियते, परिपूर्ण कृष्णवर्णपर्यायस्तु तदपेक्षयाऽसंख्येयभागाभ्यधिकोव्यपदिश्यते, तथैव तस्यैव कृष्णवर्णपर्यायराशेः दशसहस्रसंख्यकस्योत्कृष्टसंख्येयकपरिमाणपरिकल्पितेन दशकपरिमाणेन भागहरणे कृते सति लब्धं सहस्रं संख्यातसहस्र हैं, वह दश सहस्र कृष्णवर्ण पर्यायों वाले नारक की अपेक्षा अनन्तभाग हीन कहलाता है । इसी प्रकार दश सहस्र परिमित कृष्णवर्ण के पर्यायों में लोकाकाश के प्रदेशों के रूप में कल्पित पचास से भाग किया जाय तो दो सौ की संख्या आती है, यह असंख्यातवां भाग कहलाता है । तात्पर्य यह हुआ कि किसी नारक के कृष्णवर्ण के पर्याय दो सौ कम दश सहस्त्र हैं और किसी के पूरे दश सहस्र हैं । इसमें से दो सौ कम दस हजार कृष्णवर्ण पर्याय वाला परिपूर्ण दस हजार कृष्णवर्ण पर्याय वाले की अपेक्षा असंख्यातभाग हीन कहलाता है और दस हजार कृष्णवर्ण पर्याय वाला असंख्यातभाग अधिक कहलाता है। इसी प्रकार पूर्वोक्त दश सहस्र संख्यक कृष्णवर्ण पर्यायों में संख्याल परिमाण के रूप में कल्पित दश संख्या તા જે નારકને કૃષ્ણ વર્ણને પર્યાય સો ઓછા દશ હજાર છે. તે દશ હજાર કૃષ્ણ વર્ણ પર્યાયે વાળા નારકોની અપેક્ષાએ અનન્ત ભાગ હીન કહેવાય છે. એ જ પ્રકારે દશ હજાર પરિમિત કૃષ્ણ વર્ણ પર્યામાં કાકાશના પ્રદેશના રૂપમા કલ્પિત પચાસથી ભાગવામાં આવે તે બસોની સ ખ્યા આવે છે, એ સંખ્યાતમે ભાગ કહેવાય છે. તાત્પર્ય એ થયું કે કેઈ નારકને કૃષ્ણવર્ણના પયોય બસે ઓછા દશ હજાર છે અને કેઈના દશ હજાર પુરા છે. તેમાંથી બસ ઓછા દશ હજાર કૃષ્ણવર્ણ પર્યાય વાળા પરિપૂર્ણ દશ હજાર કૃષ્ણવર્ણ પર્યાયવાળાની અપેક્ષાએ અસંખ્યાત ભાગ હીન કહેવાય છે, અને દશ હજાર કૃષ્ણવર્ણ પર્યાયવાળા અસંખ્યાત ભાગ અધિક કહેવાય છે. એ પ્રકારે પૂર્વોક્ત દશ હજાર સંખ્યક કૃષ્ણવર્ણ પર્યામાં સંખ્યાત પરિમાણુના રૂપમાં કલ્પિત
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |