Page Text
________________
धितो टीका पद५ सू.२ नैरयिकादीनां पर्यायनिरूपणम्
५५३
एव भवति, शेर्पाणि तु धर्मास्तिकायादीनि द्रव्याणि नियमतः सप्रदेशानि भवन्ति इत्यवसेयम्, 'ओगाहणट्टयाए सिय हीणे सिय तुल्ले, सिय अम्भहिए' अवगाहनार्थतया अवगाहनम् शरीरोच्छ्रयस्तदर्थतया नैरयिकोऽसंख्यातप्रदेशोऽपरस्य नैरथिकस्य स्यात् - कदाचिद अनेकान्तेन हीनो भवति, स्यात् कदाचित् तुल्यो भवति, स्यात् - कदाचित्, अभ्यधिको भवति, तथाहि रत्नप्रभा पृथिवीनैरयिकाणाम् वैयिशरीरस्यावगाहनाया जघन्येनाङ्गुला संख्येयभागतया उत्क पण तु सप्तधनु ख्रिस्तपलिप्रमाणतया उत्तरोत्तरानु च पृथिवीषु द्विगुणं द्विगुणं यावत् सप्तमनरकपृथिवीनैरयिकाणां जघन्येन अवगाहनायाः अङ्गुलस्यासंख्येयभागतया, उत्कृष्टेन च पञ्चधनुः शतप्रमाणतया कदाचिद्धीनत्वं कदाचित्तुल्यत्वं कदाचिदभ्यधिकत्वं भवति, तत्र 'जइहीणो असंखिज्जइ भागहीणे वा' यदा अवजीव द्रव्य असंख्यात प्रदेशी ही होते हैं, अतएव प्रत्येक नारक जीव भी असंख्यात प्रदेशी है । मगर अवगाहना की अपेक्षा सत्र नारक तुल्य नहीं हैं । अवगाहना का अर्थ है शरीर की ऊंचाई । शरीर की ऊंचाई की अपेक्षा कोई नारक हीन होता है, कोई तुल्य होता है और कोई किसी से अधिक होता है । जैसे- रत्नप्रभा पृथिवी के नारकों
वैशरीर की जघन्य अवगाहना अंगुल के असंख्यातवें भाग की है और उत्कृष्ट सात धनुष तीन हाथ और छह अंगुल की । आगे-आगे की पृथिवियों में दुगुनी - दुगुनी अवगाहना होती है। इस प्रकार सातवीं पृथिवी में जघन्य अंगुल के असंख्यातवें भाग की और उत्कृष्ट पांच सौ धनुष की है । इस प्रकार किसी नारक से किसी नारक की अवगाहना हीन है, किसी की अधिक है और किसी कसी की बराबर भी है । जो नारक अवगाहना से हीन है वह असंख्यात भाग છે. બધા જીવ દ્રવ્ય અસખ્યાત પ્રદેશી જ હાય છે; તેથીજ પ્રત્યેક નારક જીવ પણ અસ ખ્યાત પ્રદેશી હેાય છે. પણ અવગાહનાની અપેક્ષાએ બધા નારક તુલ્ય હેાતા નથી. અવગાહનાના અ છે શરીરની ઊંચાઇ. શરીરની ઉંચાઇની અપે ક્ષાએ કાઇક નારક હીન હેાય છે, કેાઈ તુલ્ય હાય છે અને કાઇ કોઈનાથી અધિક પણ હાય છે. જેમ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકવાના વૈક્રિય શરીરની જઘન્ય અવગાહના અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની હેાય છે અને ઉત્કૃષ્ટ સાત ધનુષ ત્રણ હાથ અને છ અ`ગુલની, હાય છે આગળ આગળની પૃથ્વીયેામાં ખમણી-ખમણી અવગાહના હાય છે. એ રીતે સાતમી પૃથ્વીમાં અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની અને ઉત્કૃષ્ટ પાંચસે ધનુષની હેાય છે. એ રીતે કાઇ નારકથી કાઇ નારકની અવગાહના હીન હેાય છે. કાઇની અધિક છે અને કાઇ કાઇની ખરાખર છે, જે નારક
प्र० ७०
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |