Page Text
________________
प्रमेयवोधिनी टीका पद ३ सू.३४ क्षेत्रानुसारेण पञ्चेन्द्रयाधल्पवटुत्वम् ३३१ तिर्यग्लोकमतरद्वयं संस्पृशन्ति, तेभ्योऽपि 'तेलोके संखिज्जगुणा' त्रैलोक्येलोकत्रयवर्तिनः पर्याप्त रूपञ्चेन्द्रियाः संख्येयगुणा भवन्ति, भवनपति वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकानां विद्याधराणां वाऽधोलोकस्थानार वैक्रियसमुद्घातसमवहतानां तथाविधा प्रयत्नविशेषवशात् ऊर्ध्वलोके प्रक्षिप्तात्समदेशदण्डानां लोकत्रयसंस्पर्शनात् संख्येयगुणत्वं तेपामुपपद्यते, तेभ्योऽपि-'अहोलोयतिरियलोए संखेजगुणा' अधोलोकतिर्यग्लोके तत्प्रतरद्वयवर्तिनः पर्याप्तकपञ्चेन्द्रियाः संख्येयगुणा भवन्ति तत्र वहूनां वानव्यन्तराणां स्वस्थानप्रत्यासम्नतया तिर्यग्लोके अर्वलोके वा भवनपतीनाम् अधोलौकिकग्रामेषु भगक्तां समवसरणादौ अधोलोके क्रीडाथं च गमनागमनकरणेन, समुद्रेषु केपाञ्चित्तञ्चन्द्रियतिरश्चां स्वस्थान प्रत्यासन्नतया केपाश्चित् तदधिष्ठितक्षेत्राश्रितत्वेन उपर्युक्तप्रतरद्वयसंस्पर्शनात् संख्यातगुणा कहा गया है। त्रिलोकस्पर्शी पर्याप्त पंचेन्द्रियों की अपेक्षा अधोलोक-तिर्यग्लोक नामक प्रलरों में संख्यातगुणा अधिक हैं, क्योंकि ये प्रतर वान-व्यन्तर देवों के स्वस्थान से समीप वर्ती हैं, अतएव जब वे तिर्यग्लोक या ऊर्ध्वलोक में जाते हैं तो इन प्रतरों का स्पर्श करते हैं। भवनपति देव अधोलौकिक ग्रामों में तीर्थकर के समवसरण आदि में या क्रीडा के लिए जब आते जाते हैं तो वे भी इन प्रतरों का स्पर्श करते हैं । समुद्रवर्ती किन्हीं-किन्हीं पंचेन्द्रिय तिर्यंचों के स्वस्थान से सन्निकट होने के कारण और किन्हीं-किन्हीं के वहीं रहने के कारण उक्त दोनों प्रतरों को स्पर्श होता है, अतएव इन्हें संख्यातगुणा कहा है। કરે છે. તેથી તેઓને સંખ્યાત ગણ કહેવામાં આવેલ છે ત્રિલેક સ્પશી પર્યાપ્ત પંચેન્દ્રિયેના કરતાં અલેક-તિર્થંકલેક નામના પ્રતમાં સંખ્યાત ગણું કહેવામાં આવેલ છે. ત્રિલોકસ્પશી પર્યાપ્ત પચેન્દ્રિયેના કરતાં અધોલેક તિર્થંકલેક નામના પ્રતરમાં સંખ્યાત ગણું વધારે છે. કેમકે પ્રતરમાં વાનવ્યન્તર દેવે સ્વસ્થાનથી સમીપમાં છે. તેથી જ જ્યારે તેઓ તિર્થંકલેક અથવા ઉદ્ઘલેકમાં જાય છે. ત્યારે તેઓ આ પ્રતાને સ્પર્શ કરે છે. ભવનપતિ દે અલકવતિ ગામમા તીર્થંકરના સમવસરણ વિગેરેમાં અથવા કીડા કરવા માટે જાય છે, અને આવે છે. ત્યારે તેઓ પણ આ પ્રતને સ્પર્શ કરે છે. સમુદ્રવતિ કેઈ કઈ પંચેન્દ્રિય તિર્યચેના સ્વાસ્થાન સમીપમાં હોવાથી ઉક્ત એ બને પ્રતોને સ્પર્શ થાય છે. તેથી જ તેને સ ખ્યાત ગણું કહેલ છે. અલેક તિર્થંકલેકના કરતાં અધોલકમાં પર્યાપ્ત પચેન્દ્રિય જે સંખ્યાત ગણા છે. કેમકે-અલકમાં નારકે અને ભવનપતિ નિવાસ કરે છે અધલેક
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |