Page Text
________________
२९२
प्रमापनास
भवनपतयो मन्दरादिपु कीडनार्थ गमनं कुर्वन्ति, एतेपाश्च सर्वेषां स्वल्पतया, अलोके तेषां सर्वस्तोकत्वं भवति, तेभ्यः-'उडलोयतिरियलोए असंखेज्जगुणा' ऊर्ध्वलोकतिर्यग्लोके-ऊर्श्वलोकतिर्यग्लोकसंज्ञकप्रतरद्वयवर्तिनो भवनपतयोऽसंख्येयगुणा भवन्ति, तिर्यग्लोकस्थानां चैक्रियसमुद्घातेन समबहतानाम् ऊर्ध्वलोकतिर्यग्लोमरांस्पर्शनात्, तथा तिर्यग्लोकस्थानामेव मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहताना मृलोके सौधर्मादिपु देवकल्पेषु वादरपर्याप्तपृथिवीकायिकतया वादरपर्याप्ताप्कायिकतया, वादरपर्याप्तप्रत्येकवनस्पतिकायिकतया च शुभेषु मणिविधानादिस्थानेषु समुत्पित्सूनां स्वभवायुरेव प्रतिसंवेदयमानानां स्वभवायुः प्रतिसंवेदनाच्च तेपामुत्पत्ति देशे विक्षिप्तात्मप्रदेशदण्डानाम् भवनवासित्वस्यैवोपलभ्यमानत्वात्, ऊर्ध्वलोके गमनागमनात् तत्पतरद्वयसमीपवतिक्रीडास्थानतश्व पर्वतों पर और कोई-कोई क्रीडा के हेतु मन्दर पर्वत आदि पर गमन करते हैं। मगर ये सब स्वल्प ही होते हैं, अतएव उन्हें सब से कम कहा है । ऊर्वलोक की अपेक्षा उप्रलोक-तिर्य ग्लोक नामक पूर्वोक्त दो प्रतरों मे असंख्यातगुणा हैं, क्योकि तिर्यग्लोवती भवनपति जब वैक्रिय समुदधात करते हैं तब वे ऊर्ध्वलोक-तिर्य ग्लोक का स्पर्श करते हैं। इन के अतिरिक्त तिर्यग्लोकवर्ती भवनपति मारणान्तिक समुदघात करके अवलोक मे सौधर्मकल्प आदि में बादर पृथ्वीकायिक, बादर अप्कायिक, या बादर प्रत्येक वनस्पतिकायिक रूप से अथवा शुभ मणिभेदों में उत्पन्न होने वाले होते हैं और अपने भव की ही आयु का बेदन करते हैं और अपने भव की आयु का वेदन करने के कारण अदनपति ही कहलाते हैं तब भी वे ऊर्ध्वलोक-तिर्यग्लोक का स्पर्श करते हैं । अर्ध्वलोक में गमनागमन करने से पूर्वोक्त કરવાના હેતુથી દર વગેરે પર્વત પર ગમન કરે છે પરંતુ એ બધા અલ્પજ હોય છે. તેથી જ તેઓને સૌથી કમ કહેલા છે. ઉર્વકની અપેક્ષાથી ઉર્વક ' તિર્યક નામના પૂર્વોક્ત બે પ્રતરમાં અસંખ્યા ગણું છે. કેમકે તિર્યક
માં રહેવાવાળા ભવનપતિ દેવ જ્યારે વિક્રિયસમુદઘાત કરે છે, ત્યારે તેઓ ઉલેક અને તિર્યશ્લોકનો સ્પર્શ કરે છે. તે સિવાય તિર્યલકમાં રહેવા વાળા ભવનપતિ મારણાનિક સમુઘાત કરીને ઉલેકમાં સૌધર્મ વગેરે ક૯૫માં બાદર પૃથ્વીકાયિક, બાર અષ્કાયિક, અથવા બાદર પ્રત્યેક વનસ્પતિ કાયિક પણાથી અથવા શુભ મણિના ભેદમાં ઉત્પન્ન થવાવાળા હોય છે. ' અને પિતાના ભવ સંબધી આયુનું વેદન કરે છે. અને પિતાના ભાવની - આયુનું વેદન કરવાના કારણે ભવનપતી જ કહેવાય છે. તે પણ તેઓ ઉધ્વ
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |