Page Text
________________
career
तिर्यग्लोकवर्तिनो मनुष्याः संख्येयगुणा भवन्ति, तिर्यग्लोक क्षेत्रस्य संख्यातगुणत्वात्, स्वस्थानत्वेन वहुत्व संभवाच्च,
अथ क्षेत्रानुपातेन मानुषीविषयकमल्पबहुत्वं ग्ररूपयति- 'खेत्ताणुवाएणं' क्षेत्रालुपातेन - क्षेत्रानुसारेण प्ररूप्यमाणा 'सव्यत्थोवा मणुस्सीओ तेलोक्के' सर्वस्तोकाः-सर्वाभ्योऽल्पाः मानुष्यः - मनुष्य स्त्रियखैलोक्ये - लोकपत्रय संस्पशिन्यो भवन्ति, ऊर्ध्वलोकादधोलोके समुत्पित्सूनां मारणान्तिकसमुद्घातशाद विनिःसृतदूरतरात्मप्रदेशानां वैक्रियसमुद्घातगतानां केवलिसमुद्घातगतानां चा लोक्त्रसंस्पर्शनात् तासां चाति स्तोकत्वं बोध्यम्, ताभ्योऽपि - 'उड्डलोयतिरियलोए संखेज्जगुणाओ' ऊर्ध्वलोकतिर्यग्लोके – ऊर्ध्वलोक तिर्यग्लोकसंज्ञकप्रागुक्तप्रतरद्वय संस्पर्शिन्यो मानुष्यः संख्येयगुणा भवन्ति, वैमा निकदेवाः शेषकायाचोर्ध्वलोकात् तिर्यग्लोके मनुष्य स्त्रीत्वे नोत्पद्यमानाः, तिर्यहैं, क्योंकि तिर्यग्लोक का क्षेत्र संख्यातगुणा अधिक है और मनुष्यों का वह स्थक्षेत्र है, इस कारण उनकी अधिकता का संभव है ।
५८०
मनुष्यत्रियों का अल्पबहुत्व - क्षेत्र की अपेक्षा से सब से कम मनुष्यस्त्रियां तीनों लोकों को स्पर्श करने वाली हैं । ऊर्ध्वलोक से अधोलोक में उत्पन्न होने वाले मारणान्तिक समुदघात करके जो अपने आत्मप्रदेशों को बहुत दूर तक बाहर निकालते हैं अथवा जो वैक्रिय समुद्घात या केवली समुद्घात करते हैं वे तीनों लोकों का स्पर्श करती हैं और ऐसी - मनुष्य स्त्रियां कम है । इनकी अपेक्षा ऊर्ध्वलोकतिर्यग्लोक नामक पूर्वोक्त दो प्रतरों को स्पर्श करने वाली संख्यातगुणी हैं । वैमानिक देव आदि कोई जीव जब ऊर्ध्वलोक से तिर्यग्लोक में मनुष्य स्त्री के रूप में उत्पन्न होने वाला होता है और जब कोई तिर्यઅધિક છે, કેમકે તિર્થંક લેાકના ક્ષેત્ર સખ્યાત ગણા અધિક છે અને મનુષ્યનું તે સ્વક્ષેત્ર છે, તે કારણે તેમની અધિકતાના સ'ભવ છે.
મનુષ્ય સ્ત્રિયાનુ અલ્પ-મહુત્વ-ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ બધાથી એછી મનુષ્ય શ્રિયા ત્રણેલાકના સ્પર્શી કરનારી છે. ઊલેાકથી અધેાલેાકમાં ઉત્પન્ન થનારા મારણાન્તિક સમુદ્ધાત કરીને જે આત્મ પ્રદેશને ઘણે દૂર સુધી મહાર કાઢે છે અથવા જે વૈક્રિય સમુદ્દાત યા કેવલી સમુદ્દાત કરે છે, તે ત્રણે લોકના સ્પર્શી કરે છે અને આવી મનુષ્ય સિયા એછી છે. તેમની અપેક્ષાએ ઊર્ધ્વલેક–તિક લેક નામક પૂર્વોક્ત એ પ્રતરે નાસ્પર્શ કરવા વાળી સખ્યાત ગણી છે. વૈમાનિક દેવ આદિ કોઈ જીવ જ્યારે ઊર્ધ્વલેાકથી તિયક લેકમાં મનુષ્ય સ્ત્રીના રૂપમાં ઉત્પન્ન થનાર થાય છે અને જ્યારે કાઈ તિય કલાકમાં
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |