Page Text
________________
૨૭૨
प्रशापमान कतिपया एवेति सर्वस्तोकत्वं तेपामुक्तम्, नेभ्यः 'अहोलोयतिरियलोए असंखेजगुणा' अधोलोक तिर्यग्लोके-अधोलोक तिर्यग्लोकसंज्ञकपूर्वोक्तप्रतरद्वयस्य संस्पर्शिनोऽसंख्ये यगुणाः भवन्ति नैरयिकाः यस्मात् बहवोऽसंख्येयेषु द्वीपसमुद्रेषु पञ्चेन्द्रियकिर्यग्योनिकाः नरकेषु उत्पद्यमानाः प्रागुक्तं प्रतरद्वयं स्पृश-: न्ति तस्मात् पूर्वापेक्षयाऽ संख्येयाणा भवन्ति, क्षेत्रस्यासंख्येयगुणत्यात्, मेर्वादिक्षेत्रादसंख्येयद्वीपसमुद्रात्मकं क्षेत्रमसंख्येयगुण मित्यतोऽसंख्येयमुणा भवन्ति, तेभ्योऽपि 'अहोलोए असंखेजगुणा' अधोलोके नैरयिकाः असंख्येयगुणा भवन्ति, इत्येवं नैरयिकगति मनुसृत्य क्षेत्रानुपानेनाल्पबहुत्वं प्रतिपाद्य सम्प्रति तिर्यम्गनिथोडे ही होते हैं, अतएव उन्हें सब से कम कहा है । त्रिलोकस्पर्शी नारको की अपेक्षा अधोलोक-तिर्यक्लोक में असंख्यातगुणा नारक हैं। यहां अधोलोक-तिर्यक्लोक से वहां पूर्वोक्त आशय अर्थात् अधो. लोक के ऊपरी और तिर्थक्लोक के निचले दो प्रतरों को स्पर्श करने वाले समझना चाहिए। ऐसे नारक असंख्यातगुणा हैं। क्यों कि असंख्यात डीप समुद्रों में रहने वाले बहुत-से पंचेन्द्रिय तियेच जब नरकों में उत्पन्न होते हैं तो पूर्वोक्त दो प्रतरों का स्पर्श करते हैं, कारण वे इस त्रैलोक्यस्पर्शी नारकों से असंख्यातगुणा हैं, क्योंकि उनका क्षेत्र असंख्यातगुणा हैं । मेम आदि क्षेत्र की अपेक्षा असंख्यात द्वीप-समुद्र रूप क्षेत्र असंख्यातगुणा हैं । यह क्षेत्र के अनुसार नारकों का अल्पबहुख है।
तियचो का अल्पवहुत्व क्षेत्र के अनुसार सब से कम तिर्यच અને તે નરકાયુનું વેદન કરે છે. આ પ્રકારના નારક થોડાક જ થાય છે. તેથી જ તેમને બધાથી ઓછા કહેલ છે ત્રિલેક સ્પશી નારકોની અપેક્ષાએ અધક–તિર્થંકલેકમાં અસ ગ્યાત ગણ નારક છે. અહિં અધેલક તિર્યક લોકથી તેજ પૂર્વોક્ત આશય અર્થાત અલેકના ઊપર અને તિર્યકલોકના નિચલા બે પ્રતને સ્પર્શ કરવા વાળા સમજવા જોઈએ. આવા નારક અસંખ્યાત ગણું છે. કેમકે અસંખ્યાત દીપ સમકોમાં રહેનારા ઘણું પંચેન્દ્રિય તિર્યા ચ
જ્યારે નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે તે પૂર્વોક્ત બે પ્રતને સ્પર્શ કરે છે. એ કારણે તેઓ લેય સ્પર્શ નારકેથી અસંખ્યાત ગણું છે, કેમકે તેમનું ક્ષેત્ર અસંખ્યાતગણું છે. મેરૂ આદિ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અસ ગ્યાત દ્વીપ સમુદ્ર રૂપ ક્ષેત્ર અસંખ્યાતગણું અધિક છે એમની અપેક્ષાએ અધેલકમાં નારક અસંખ્યાત ગણું છે. આ ક્ષેત્રના અનુસાર નારકેનું અ૫ બહત્વ છે.
તિર્યચેનું અ૫–બહુત્વ–ક્ષેત્રના અનુસાર બધાથી એાછા તિર્યંચ ઉષ્ય
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |