Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३ सू.११ वेदकावेदकजीवाल्पवहुत्वम् मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेश्यः 'अप्पा वा बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, बिशेपाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-गोयमा !' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा जोवा पुरिसवेयगा' सर्वस्तोकाः-सर्वेभ्योऽल्पाः, जीवाः पुरुषवेदका भवन्ति, तिर्यग्योनि कमनुष्याणां देवानाञ्च संज्ञिनामेव पुरुपवेदत्वात्, तेभ्यः इत्थीवेयगा संखेज्जाणा' स्त्रीवेदकाः, संख्येयगुणा भवन्ति, तथा चोक्तं जीवाभिगमे-"तिरिक्ख जोणिय पुरिसेहितो तिरिक्खजोणिय इत्थीओ तिगुणीओ तिरूवाहियाओ य, तहा सणुस्स पुरिसे हितो मणुस्स इत्थीभो सत्तावीसगुणाओ सत्तावीसख्युत्तराओ य, एवमेव, देवपुरिसेहितो देविस्थीओ बत्तीसगुणाभो बत्तीसरुवुत्तराभो" तिर्थग्यानिक पुरुषेभ्यरितर्यग्योनिक स्त्रियः त्रिगुणाः, त्रिरूपाधिकाश्च तथा मनुष्य पुरुषेभ्यो मनुप्य स्त्रियः सप्तविंशतिगुणाः सप्तविंशति रूपोत्तराच, तथा देवपुरुषेभ्यो देवस्त्रियो द्वात्रिंशत्नपुंसकवेद बालों मे तथा अबेदकों अर्थात् वेद रहित सिद्ध आदि जीवों में कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? __ श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सबसे कम जीव पुरुषवेद वाले हैं, क्योंकि संज्ञी तिर्यचों मनुष्यों और देवों में ही पुरुपवेद पाया जाता है । पुरुपवेदियों की अपेक्षा स्त्रीवेदी जीव संख्यातगुणा अधिक हैं । जीवाभिगम सूत्र में कहा है-तिथंच पुरुषों से तिर्थच स्त्रियां तिगुनी हैं, और निरूपाधिक अर्थात् तिगुनी और तीन होती हैं, मनुष्य पुरुषों की अपेक्षा मनुष्य स्त्रियां सत्ताईस गुणी हैं और सत्ताईसरूपोत्तर अर्थात् सत्ताईस होती हैं तथा देव पुरुषों की अपेक्षा देव स्त्रियां हात्रिंशति गुणा (पत्तीसगुणी) और हात्रिंशति रूपोत्तर अर्थातू यत्तीस गुनी और बत्तीस होती हैं । स्त्रीवेदियों की अपेक्षा अवेदक કમાં, અર્થાત્ વેદરહિત સિદ્ધ આદિ જેમાં કેણુકેનાથી અ૫, ઘણુ તુલ્ય १२ विशेषाधि छ ?
શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે-હે ગૌતમ બધાથી ઓછા જીવ પુરૂષ વેદ વાળા છે, કેમકે સંજ્ઞી તિર્યા અને મનુષ્ય અને દેવોમાંજ પુરૂષદવાળા મળી આવે છે. પુરૂષવેદિયેની અપેક્ષાએ સ્ત્રીવેદી જીવ સંખ્યાતગણ અધિક છે. જીવાભિગમ સૂત્રમાં કહ્યું છે-તિર્યંચ પુરૂષથી તિર્યંચ સ્ત્રિ ત્રણ ગણી હોય છે, અને વિરપાધિક અર્થાત ત્રણ ગણી અને ત્રણ હોય છે. મનુષ્ય પુરૂષની અપેક્ષાએ મનુષ્ય સ્ત્રિ સત્તાવીસ ગણી અને સત્તાવીસ રૂપિતર અર્થાત્ સત્તાવીસ થાય છે તથા દેવ પુરૂષોની અપેક્ષાએ દેવ સ્ત્રિ બત્રીસ ગણી અને બત્રીસ રૂપિત્તર અર્થાત્ બત્રીસ ગણી અને બત્રીસ થાય છે, સ્ત્રી વેદિયેની
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |