________________
प्रमेयवोधिनी टीका पद ३ सू.१ दिगनुपातेनाल्पवहुत्वम् द्वादम्२०, 'अथिए' एकविंशम् अस्तिकायद्वारम् २१, 'चरिमे' द्वाविंशम् चरमद्वारम्२२, जीवे य' त्रयोविंशम् जीवद्वारश्च२३, 'खित्त' चतुर्विंशम् क्षेत्रद्वारम्२४, 'वंधे' पञ्चविंशम् बन्धद्वारम्२५, 'पुग्गल' पइविंशम् पुद्गलद्वारम् २६, 'महदंडए चेव' सप्तविंशम् महादण्डकद्वारम् चैव २७ अधित्य पृथिवीकायिकादीना मल्पवहुत्वादिकं प्ररूपयिष्यते इत्याशयः ।
दिगनुपातेनाल्पवहुखवक्तव्यता- - . मूलम्-दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा जीवा पच्छिमेणं विसेसाहिया, दाहिणेणं विसेसाहिया, उत्तरेणं विसेसाहिया ॥सू०१॥ - छाया-दिगनुपातेन सर्वस्तोका जीवा पश्चिमेन, पौरस्त्येन विशेषाधिकाः दक्षिणेन विशेषाधिकाः, उत्तरेण विशेपाधिकाः ॥सू० १॥ - टीका-प्रथमे आचाराङ्गे दिशामनेकप्रकारेण वर्णनं कृतम्, तत्र प्रकृते क्षेत्र दिशां नियतत्वात्, अन्यासाश्च प्रायोऽनवस्थितत्वात् अनुपयुक्तत्वाच्च तासामेव संज्ञीद्वार (२०) भवसिद्धिकद्वार (२१) अस्तिकायद्वार (२२) चरमद्वार (२३) जीवद्वार (२४) क्षेत्रवार (२५) बन्धद्वार (२६) पुद्गल और (२७) महादण्डक द्वार । इन सत्ताईस द्वारों के आधार से पृथिवीकाय आदि के अल्पबहुत्व की प्ररूपणा की जाएगी।
दिशा के अनुपात से अल्पबहुत्व - शब्दार्थ-(दिसाणुवाएणं) दिशा की अपेक्षा से (सव्वत्थोवा) सब से कम (जीवा) जीव (पच्छिलेणं) पश्चिम दिशा में हैं (पुरच्छिमेणं) पूर्व दिशा में (विसेसाहिया) विशेषाधिक हैं (दाहिणेणं) दक्षिण में (विसेसाहिया) विशेषाधिक हैं (उत्तरेणं) उत्तर में (विसेसाहिया) विशेषाधिक हैं। પરીત અર્થાત્ પ્રત્યેક શરીર અને શુકલ પાક્ષિકઢાર (૧૭) પર્યાપ્તદ્વાર (૧૮) સૂમ १२ (१८) सशीदार (२०) मवसिद्धिवार (२१) मस्तिप्रायद्वा२ (२२) यरम दा२ (२३) १२ (२४) क्षेत्रमा२ (२५) न्या२ (२६) पुसदार भने (ર૭) મહાદંડકદ્વાર. આ સત્યાવીસ દારોના આધારે પૃથ્વીકાય આદિના અ૯૫ બહુવની પ્રરૂપણ કરાશે.
દિશાના અનુપાતથી અલપ બહત્વ सहाथ-(दिसाणुवाएणं) शानी अपेक्षाये (सव्वत्थोवा) माथी माछा (जीवा) ०१ (पच्छिमेणं) पश्चिम दिशामा छ (पुरच्छिमेणं) पूशिमा (विसे साहिया विशेषाधि४ छ (दाहिणेणं) दक्षिणमा (विसेसाहिया) विशेषाधि छ (उत्तरेणं) उत्तरमा (विसेसाहिया) विशेषाधि छ