Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.५ कावद्वारनिरूपणम् तेभ्यः 'आउकाइया अपज्जत्तगा विसेसाहिया' अकायिकाः अपर्याप्तकाः विशेपाधिका भवन्ति, तेभ्यो 'वाउकाइया अपंजत्तगा विसेसाहिया' वायुकायिकाः अपर्याप्तका विशेषाधिका भवन्ति, तेभ्यो 'वणस्सइकाइया अपजत्तगा अणंतगुणा' वनस्पतिकायिका अपर्याप्तका अनन्तगुणा भवन्ति तेपामनन्तगुणत्वात् 'सकाइंया अपज्जत्तमा विसेसाहिया' सकायिकाः अपर्याप्तकाः विशेषाधिकाः भवन्ति प्रागुक्तयुक्तेः पृथिवीकायिकादीनामपि तत्र समावेशात् , अथ समुच्चयजीवानामेव 'पर्याप्तकानामल्पवहुत्वं प्ररूपयति-'एएसि णं भंते ! सकाइयाणं' हे भदन्त ! 'एतेपो खलु सहायिकानाम् 'पुढविकाइयाणं' पृथिवीकायिकानाम् 'आउकाइयाणं' अकायिकानाम् 'तेउकाइयाणं' तेजस्कायिकानाम् 'वाउकाइयाण' वायुकायिकानाम् , 'वणस्सइकाइयाणं' वनस्पतिकायिकानाम् 'तसकाइयाणं' त्रसंकायिकानाम् द्वीन्द्रियादीनाम् ‘पञ्जत्तगाणं' पर्याप्तकानाम् ‘कयरे कयाहिंतो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, बहुया व, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा वा, बहुका चा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा ! हे जा चुका है। उनकी अपेक्षा अप्काय के अपर्याप्त विशेषाधिक हैं। उनसे वायंकाय के अपर्याप्त विशेषाधिक हैं। उनसे वनस्पतिकाय के अपर्याप्त अनन्तगुणा हैं, क्योंकि वनस्पतिकायिक जीव अनन्तगुणा हैं, और उनकी अपेक्षा सकायिक अपर्याप्त विशेषाधिक हैं, क्योंकि सकायिकों में वनस्पतिकायिक आदि सभी का समावेश हो जाता है।
अब सशुच्चय पर्याप्तक जीवों का अल्पबहुत्व प्रदर्शित किया जाता है। श्री गौतम स्वामी ने प्रश्न किया-हे भगवन् ! इन सकायिक, पृथ्वीकायिक, अकायिक, तेजस्कायिक, वायुकायिक, वनस्पतिकायिक और उसकायिक पर्याप्त जीवों में से कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ? श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे ધિક છે. તેનું કારણ આગળ બતાવી દિધેલ છે. તેમની અપેક્ષાએ અસ્કયના અપર્યાપ્ત વિશેષાધિક છે. તેમનાથી વાયુકાયના અપર્યાપ્ત વિશેષાધિક છે તેમનાંથી વનસ્પતિકાયિક અપર્યાપ્ત અનન્ત ગુણ છે, કેમકે વનસ્પતિકાયિક જીવ અનન્ત ગણા છે, અને તેમની અપેક્ષાએ સકાયિક અપર્યાપ્ત વિશેષાધિક છે કેમકે સકાચિકેમાં વનસ્પતિકાયિક આદિ બધાને સમાવેશ થઈ જાય છે. * ' હવે સમુચ્ચય પર્યાપ્તક જેનું અલપ બહુપણું પ્રદર્શિત કરાય છે
શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યો. ભગવદ્ ! આ સકાયિક, પૃથ્વી કાયિક, અષ્કાયિક, વાયુકાયિક, વનસ્પતિકાયિક અને ત્રસાયિક પર્યાપ્ત જેમાંથી કે કેનાથી અલ્પ, અધિક, તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે ?
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |