________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१५४ जीवानां दशविधत्वनिरूपणम् १५३७
टीका-'तत्थ णं जे ते एवमाहंसु-दसविहा सव्वजीवा पन्नत्ता-ते णं एव. माहंसु, तं जहा-पुढवीकाइया-आउकाइया-तेउकाइया-चाउकाइया-वणस्सइकाइया वेइंदिया-तेइंदिया-चउरिदिया-पंचिंदिया-अणिदिया' तत्र जीवभेदप्रस्तावे खलु ये ते गणधरादय एवं वक्ष्यमाणं वच उक्तवन्तो दशविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः ते एव मुक्तवन्तः, तद्यथा-पृथिवीकायिकाः, अप्कायिकाः तेजस्कायिकाः वायुकायिकाः वनस्पतिकायिकाः द्वीन्द्रियाः त्रीन्द्रियाः चतुरिन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियाः अनिन्द्रियाः इति । अथैषां कायस्थितिमाह-'पुढवीकाइए णं भंते ! पुढवीकाइय त्ति कालओ केवच्चिरं होइ' पृयिव्येव कायो यस्य स पृथिवीकायिक इति कालतः कियच्चरं कालं तिष्ठति ? भगवानाह-गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं-उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं' गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तम्-उत्कर्पणाऽसंख्येयं कालम्, 'असं
'तत्थणं जे ते एवमाहंसु दसविहा सव्वजीवा'-इत्यादि ।
टीकार्थ-किसी अपेक्षा जीव १० प्रकार के होते हैं-उनका अभिप्राय इस विषय में ऐसा हैं-'तं जहा'-जैसे-'पुढवीकाइया, आउकाइया, तेउकाइया, वाउकाइया, वणस्सइकाइया, बेइंदिया, तेइंदिया, 'चउरि०, पंचिंदिया, अणिदिया०' पृथिवीकायिक १ अप्कायिक २ तैजस्कायिक ३ वायुकायिक ४ वनस्पतिकायिक ५, दोइन्द्रिय ६, तेइन्द्रिय ७ चौइन्द्रिय ८ पञ्चेन्द्रिय ९ और अनिन्द्रिय १०,
कायस्थिति विचार-'पुढवीकाइए णं भंते ! पुढवीकाइयत्ति कालओ -केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! पृथिवीकायिक पृथिवीकायिक रूप से काल की अपेक्षा कब तक रहता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! 'जह अंतोमुहत्तं, उक्कोसेणं असंखेज्ज-कालं असंखेजाओ उस्सप्पि
'तत्थ णं-जे ते एवमाहंसु दसविहा सव्वजीवो' त्यात
ટીકાઈ–મેઈ અપેક્ષાથી સઘળા જી ૧૦ દસ-પ્રકારના કહેવામાં આવેલ छे. तेभनी मान्यता मा समधमा मा प्रमाणे छे. 'तं जहां भठे-पुढवी काइया, आउकाइया तेउकाइया वाउकाइया वणस्सइ.काइया वेइंदिया तेइंदिया चउरिदिया पंचिंदिया अणिदिया' पृथ्वीयि १ मयि २, ते४२४ायि: 3 वायुयि ૪ વનસ્પતિકાયિક પ બે ઈદ્રિય ૬ તે ઈદ્રિય ૭ ચૌ ઈદ્રિય ૮ પંચૅક્રિય ૯ અને અનૌદ્રિય ૧૦
કાયસ્થિતિનું કથન 'पुढवीकाइएणं भंते ! पुढवीकाइयत्ति कोलओ केवच्चिरं होइडे सावन् ! मी. કાયિક પૃથ્વીકાયિક પણાથી કાળની અપેક્ષાથી કેટલે કાળ રહે છે? ઉત્તરમાં પ્રભુ 3 छ है-गोयमा ! जहण्णेणं अंतोमुहत्तं उकोसेणं असंखेनं कालं असंखेजाओ उस
जो० १९३