Page Text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४३ प्रकारान्तरेण वैविध्यम् सितत्वेन सप्ततावाऽपरित्यागात् । 'गाणिस्स अंतरं' सादि सपर्यवसित ज्ञानिनोऽन्तरम् 'जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं' जघन्येनान्तर्मुहूर्तम्-एतावन्मिथ्यादर्शनकालेन व्यवधानेन भूयोऽपि ज्ञानभावात्, 'उकोसेणं अणंत कालं अवडूं पोग्गल. परियट देसूर्ण' उत्कर्षणानन्तं कालम् अनन्ता उत्सपिण्यवसपिण्यः कालतोऽपाध पुद्गलपरावर्त देशोनम् क्षेत्रतः, सम्यग्दृष्टेः सम्यक्त्वात्प्रतिपतितस्यैतावन्तं कालं मिथ्यात्वमनुभूय ततोऽवश्यं सम्यक्त्वासादनात् । 'अण्णाणियस्स दोण्हवि आदिल्लाणं नत्थि अंतरं' द्वयोरप्यज्ञानिनोरादिकयो स्त्यन्तरम्, अज्ञानिनः कियच्चिरं कालतोऽन्तरम् ? गौतम ! अनाद्यपर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम् अपर्यवसितत्वादेव । अनादि सपर्यवसितस्याऽपि नास्त्यन्तरम् संप्राप्तकेवलज्ञानस्य प्रतिपाताऽभावात् । 'सादीयस्स सपज्जवसियस्स जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं' सादि सम्यक्त्व छूटता नहीं है। क्योंकि अपर्यवसित अवस्था वाला होने से सम्यक्त्वरूप परिणाम से ही परिणत बना रहता है। जो ज्ञानी सादि अपर्यवसित है उसका अन्तर जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से अन्तर अनन्त काल का है । इतने काल के बाद वह पुनः ज्ञानी बन जाता है । हे अदन्त ! अज्ञानी जीव का अन्तर कितने काल का है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! जो अनादि अपर्यवसित अज्ञानी है उसके तथा अनादि सपर्यवसित जीव के तो अन्तर है नहीं क्योंकि अनादि अपर्यवसित अवस्था में अज्ञान का सद्भाव सदा विद्यमान रहेगा और अनादि सपर्यवसितता अवस्था में अज्ञान की समाप्ति में केवलज्ञान का सद्भाव होने से उसका छूटना होगा नहीं इस कारण अन्तर का आना होता नहीं है । जो सादि सपर्यवसित अज्ञानी जीव है उसका अन्तर होता છૂટતું નથી. કેમકે અપર્યાવસિત અવસ્થાવાળા હોવાથી સમ્યકત્વ રૂપ પરિણા મથી જ પરિણતબનેલા રહે છે જે જ્ઞાની સાદિ અપર્યવસિત હોય છે. તેઓનું 'અંતર જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂર્તનું છે અને ઉત્કૃષ્ટથી અનંતકાળનું અંતર હોય છે. એટલા કાળ પછી ફરીથી જ્ઞાની બની જાય છે. હે ભગવન ! અજ્ઞાની જીવનું અંતર કેટલા કાળનું છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુત્રી કહે છે કે-હે ગૌતમ !જેઓ અનાદિ અપર્યવસિત અજ્ઞાની છે તેઓને તથા અનાદિ સપર્યાવસિત જીને તે અંતર હતું જ નથી. કેમકે-અનાદિ અપર્યવસિત અવસ્થામાં અજ્ઞાનને સદ્દભાવ સદા કાયમ જ રહેશે. અને અનાદિ સપર્યવસિત પણાની અવસ્થામાં અજ્ઞાનની સમાપ્તિમાં કેવળજ્ઞાનને સદ્ભાવ હોવાથી તે છૂટિ શકતું નથી, તેથી અંતર આવી શકતું નથી. જે સાદિ સપર્યાવસિત અજ્ઞાની જીવ હેય
| SR No. | 009337 |
| Book Title | Jivajivabhigamsutra Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 1588 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 117 MB |