________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र २ सू० १९ सामान्यतः पञ्चाल्पवहुत्वनिरूपणम् ५९१ तिरिक्खजोणित्थीणं तिरिवखजोणियपुरिसाणं तिरिक्खजोणियणपुंसगाणं मणुस्सित्थीणं अणुस्सपुरिसाणं मणुस्मणपुंसगाणं देवित्थीणं देवपुरिसाणं णेरइयणपुंसगाण य कयरे कयरेहितो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ? गोयमा ! सव्वत्थोवा मणुस्सपुरिसा मणुस्सित्थीओ संखेज्जगुणा | मणुरसणपुंसगा असंखेज्जगुणा, गेरइयणपुं. सगा असंखेज्जगुणा, तिरिक्खजोणियपुरिसा असंखेज्जगुणा तिरि. क्खजोणित्थियाओ संखेज्जगुणा, देवपुरिसा असंखेज्जगुणा देवित्थियाओ संखेज्जगुणा, तिरिक्खजोणियणपुंसगा अणंतगुणा' ॥सू० १९॥
छाया-एतेषां खलु भदन्त ! स्त्रीणां पुरुषाणां नपुंसकानां च कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोकाः पुरुषाः, स्त्रियः संख्येयगुणाः, नपुंसका अनन्तगुणाः ॥१॥ एतेषां खलु भदन्त ! तिर्यग्योनिकस्त्रीणां तिर्यग्योनिनिकपुरुषाणां तिर्यग्योनिकनपुंसकानां च कतरेकतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशे. पाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोकास्तिर्यग्योनिकपुरुषाः, तिर्यग्योनिकस्त्रियोऽसंख्येयगुणाः, तिर्यग्योनिकनपुंसका अनन्तगुणाः ॥२॥ एतेषां खलु भदन्त ! मनुष्यस्त्रीणां मनुष्यपुरुपाणां मनुष्यनपुंसकानां च कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा, तुल्या वा विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोका मनुष्यपुरुषाः, मनुष्यस्त्रियः संख्येयगुणाः, मनुष्यनपुंसका असंख्येयगुणाः ॥ ३ ॥ एतेषां खलु भदन्त ! देवस्त्रीणां देवपुरुषाणां नैरयिकनपुंसकानां च कतरे कतरेभ्यः अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोकाः नैरयिकनपुंसकाः, देवपुरुपा असंख्येयगुणाः देवस्त्रियः संख्येयगुणाः ॥ एतेषां खलु भदन्त ! तिर्यग्योनिकस्त्रीणां तिर्यग्योनिकपुरुषाणां तिर्यग्योनिकनपुंसकानां मनुष्यस्त्रीणां मनुष्यपुरुषाणां मनुष्यनपुंसकानां देवस्त्रीणां देवपुरुषाणां नैरयिकनपुंसकानां च कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा, वहुका वा, तुल्या वा, विशेपाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोका मनुष्यपुरुषाः, मनुष्यस्त्रियः संख्येयगुणाः, मनुष्यनपुसका असंख्येयगुणाः, नैरयिकनपुंसका असंख्येयगुणाः, तिर्यग्योनिकपुरुषा असंख्येयगुणाः, तिर्यग्योनिकस्त्रिय संख्येयगुणाः, देवपुरुपा असंख्येयगुणाः, देवस्त्रियः संख्येययणाः तिर्यग्योनिकनपुंसका अनन्तगुणाः सू० १९॥
टीका-“एएसि णं मंते' एतेषा वक्ष्यमाणानां प्राणिनां मध्ये स्त्रीणां सामान्यत. स्त्रीणाम् - "पुरिसाणं' पुरुपाणाम्, सामान्यतः पुरुषजातीयानाम् ‘णपुंसगाण य नपुसकानां च नपुसकजाती