________________
पीयूपिणी टीका स ६ अशोकवृक्षवर्णनम्
४१
धवेहि चंढणेहिं अज्जुणेहिं णीवेहिं कुडएहिं कलंयेहि सव्वेहिं फणसेहि दाडिमेहि सालेहि तालेहिं तमालेहि पियएहि पियगूहिं पुरोगेहि रायस्वखेहिं नंदिस्तखेहिं सव्वओ समंता संपरिक्खत्ते ॥ सू०६॥
ति 'उलेहिं' नकुळे 'लउएहिं' लकुचे निहारादिदेशेषु (बहर) इति रयातै - 'उत्तोवेहि' उनोपे - वृक्षविशेपे । 'सिरी मेहिं' गिरीपै प्रसिद्धे पुष्पवृक्ष । 'सत्तत्रणेहिं' समपर्ण, 'दरिणेहिं' दधिवर्गे वृक्षविशेषै । 'लोद्वेहिं' लो-खेतरक्तकुमुमयुक्तैर्नृविशे । 'वेर्हि' घने प्रसिद्वै । 'चदणेहिं' चन्द्रनै 'अज्जुणेहिं ' अर्जुने वृक्षनि । 'णीरेहिं' नापै = कदम् | 'कुड एहिं' - कुटज - गगनमलिकापाये । 'कहि' कम्ने । 'सव्वे हिं' सत्र्यै वदैर्वृक्षनि । 'फणसे' पनमै । 'दाडिमेहिं' दाडिमै । सालेहिं' गाले । 'तालेहिं' ताले । 'तमालेहिं' तमालै । 'विहिं' प्रिये 'पियगृहिं' प्रियङ्गुभि वृक्षनिशेपै । 'पुरोवगेहिं' पुगेपगैर्नृक्षभेदे' । 'रायरुसखेहि' राजवृक्षैरश्वत्यैः । ' णादिरुस्खे हि ' नन्दिवृक्षै । 'सव्वओ' मर्पत सर्वदिक्षु - 'समता' समन्तात् परित । ' सपरिक्खित्ते' सम्परिक्षिम - सम्यक प्रकारेण वेष्टित || मू० ६ ॥
1
66
चटहर
दविणेहिं लोद्धेहिं धवेहि ) लकुच, ( विहार आदि देगा मे इसे कहते है ) उप-वृक्षविशेप, गिरीप, सप्तपर्ण, दधिवर्ण, लोभ, धन ( चढणेहिं अज्जुणेहिं, णीवेहि, कुडएहिं कहिं सव्वेहिं, फणसेहिं, दाडिमेहिं ) चंदन, अर्जुन, नीप, कुटज, कदम्न, सज्य, पनस, ढाटिम - अनार के वृक्ष, ( सालेहिं तालेहिं तमालेहिं पिएहिं पियमूर्हि पुरोवगेहिं रायरुक्खेहिं नदिरुरखेहिं ) शाल, ताल, तमाल, प्रिय, प्रियगु, पुरोपग, पीपल और नदिवृक्ष, इन वृक्षों से यह अशोक वृक्ष ( सव्वओ
,,
सत्ताण्णेहिं हिरणेहिं, लोद्धेहिं बवेहिं ) समुय, ( मिहार आदि देशोभा तेने
वृक्ष,
उडुर टुडे छे ) छत्राष-वृक्षविशेष, शिरीष, सप्तयर्थ, दधिवाणु, बोध, धव, ( चणे, अज्जुणेहि, णीवेहि, कुडएहि, कलवेहिं, सव्वेहिं, फणसेहिं, दाडिमेहिं ) शहन, अर्जुन, नीय, मुग, उहभ्ण, सव्य, पनस, हाउभ-अनाग्ना ( मालेहिं तालेहिं तमालेहिं पिएहिं पियगृहिं, पुरोगेहिं राजरुम्सेहि नदिम्+खेहि ) गास, तास, तमास, प्रिय, प्रियगु, युरोपण, पीपल भने नहिवृक्ष, मे वृक्षोथी ते गोड वृक्ष (सव्यओ समता सपरिक्सित्ते ) सर्व दिशाओोभा थारे