________________
औपपातिक
-
૫
से किं तं पायच्छिते ? पायच्छिते - दसविहे पण्णत्ते; तं जहा आलोयणारि १, पडिकमणारि २, तदुभयारि ३, विवेतव्प्रायश्चित्तम् -- प्रायचित्त किंस्वरूप कतिवि नवेति पृच्छति, उत्तरमाह- 'पायच्छिते दसविह पण्णत्ते' प्रायश्चित्त दशविध प्रन्नमम्-प्राय = पाप, तस्मात् चित्त-जीन शोधयति = कर्ममलिन विमलीकरोतीति प्रायश्चित्तमिति । यद्वा- प्रायो = नान्येन चित्तम्= अन्तःकरण स्वेन स्वरूपेण अस्मिन् सति भवति इति प्रायचित्तम् - अनुष्टानविशेष | सवरादेरपि तथैवात्मन शुद्धिकरणात् प्रायोग्रहणमिति । अस्य दर्शविधव दर्शयति'त जहा ' तद्यथा - 'आलोयणारिहे' आलोचनाऽर्हम् - आलोचना गुरसमीपे पापस्य निवेदन, तावन्मात्रेणैव यस्य पापस्य शुद्धिस्तढालोचनार्हम् । आलोचना = गुरुनिवेदना विशुद्धये व्युस । ( से किंत पायच्छित्ते ) प्रायश्चित्त कितने प्रकार का है (पायच्छिते दसविहे पण्णत्ते ) - प्रायश्चित्त १० प्रकारका है । ( त जहा ) वे प्रकार ये हैं(आलोयणारिहे पडिकमणारिहे तदुभयारिहे विवेगरि विसग्गारिहे तवारिहे छेयारिहे मूलारिहे अणर्वद्वष्पारिहे पारचियारिह) कर्मों से मलिन चित्त-जीवका शोधन जिससे होता है, अथवा जिसके होने पर प्राय करके अन्त करण अपने स्वरूप में स्थित होता है, वह प्रायश्चित्त है । मनरादिक से भी आत्मा की शुद्धि होती है इसलिये उनसे इसे पृथक् करनेके लिये प्रायश्चित्त मे 'प्राय ' शब्दका प्रयोग हुआ है । इस में प्रथम प्रायश्चित्त आलोचनार्ह होता है। गुरु के समीप पापों का निवेदन करना इसका नाम आलोचना है । इस आलोचनामान से जिस पाप की शुद्धि हो जाती है वह आलोचनाह व्युत्सर्ग (से किं त पायच्छित्ते) प्रायश्चित्त डेटा प्रहारना छे ? ( पायच्छित्ते दसविहे पण्णत्ते ) -प्रायश्चित्त १० अझरना छे ( त जहा ) ते या प्रारे छे(आलोयणारिहे पडिक्मणारिहे तदुभयारिहे विवेगरि बिउस छेयारिहे मूलारिहे अणषट्टप्पारिहे पारचियारिहे, से त पायच्छित्ते) ४भोथी भक्षिन થયેલા ચિત્તનું સ શૈાધન જેનાથી થાય છે અથવા જે થવાથી પ્રાય અતકરણ પેાતાના સ્વરૂપમા આવી જાય છે તે પ્રાયશ્ચિત્ત છે સ વરાદિથી અણુ આત્માની શુદ્ધિ થાય છે તેથી તેનાથી આને જુદું કરવા માટે પ્રાયશ્ચિત્તમા પ્રાયઃ શબ્દ લીધા છે. આમા પ્રથમ પ્રાયશ્ચિત્ત લેાચનાહ થાય છે ગુરૂની પાસે પાપાતુ નિવેદન કરવુ તેનુ નામ આલેાચના છે. આ આલેાચનામાત્રથી જે પાપની શુદ્ધિ થઇ જાય છે તે મલેચનાહ માર્યાશ્ચત્ત છે ભિક્ષાચર્યા
૪
$
२३८