Page Text
________________
अगारधर्मसजीवनी टीका अ. ६ ० ९६६-९६९ भाग्यपुरुषार्थचर्चा ४२९ भेदाभावे कार्यभेदस्याप्यभावात, यदुक्तमाकरे-'अयमेव भेदो भेदहेतुर्वा यद्विरुद्धधर्मा यास कारणभेदश्च' इति । न चेवरः मुखादिर्ता, तस्य मूर्त्तत्वे प्राकृतपुरुषस्येव समग्रजगत्फलफर्तृत्वासम्भवान, अमूर्त्तत्वे चाकाशस्येव निष्क्रियतया कत्तत्वासगते., एव स्वभावोऽपि न कारण, स हि पुरुषाद्भिन्नः सन पुरुषगत सुखादि
१ आकरे-भाष्ये, इत्यर्थः । २ अध्यास: आरोपो ज्ञान वा ।
समाधान-नही, काल भी कारण नहीं हो सस्ता । काल एक है। अगर इसे कारण मान लें तो उससे एक ही कार्य-सुख या दु.ख उत्पन्न होगा, किन्तु ससारमें भिन्न भिन्न तरह के कार्य प्रत्यक्षसे देखे जाते है। जब कारण एक ही होता है उममें भेद नहीं होता-तो कार्य में भी भेद नहीं होता। आकर (भाष्य)मे कहा है-"विरुद्ध धर्मोको पाया जाना
और कारण मे भेद होना ही भेद और भेदका कारण है" अर्थात् विरुद्ध धर्मोके होनेको ही भेद करते हैं और उसके कारणोमें भेद होना उस पदार्थके भेदका कारण है। अस्तु । काल एक है, अगर वह कारण होता हो तो कार्यमें भेद नहीं होता । कार्योमे भेद पाया जाता है, अत सल कारण नहीं है।
ईश्वर भी सुख दुःख आदिके कर्त्ता नहीं है। अगर कर्ता मानते हो तो ईश्वरको मूर्त मानोगे या अमूर्त १। अगर मृत मानो तो साधारण पुरुषोंके समान वह भी समस्त ससार के कार्योंका कर्त्ता नहीं हो
સમાધાન–નહિ, કાળ પણ કારણ નથી થઈ શકતુ કાળ એક છે જે તેને કારણુ માની લઈએ, તે તેથી એકજ કાર્ય–સુખ યા દુ ખ ઉત્પન્ન થશે, પરંતુ જગતમાં જૂની જૂદી જાતના કાર્યો પ્રત્યક્ષ જોવામાં આવે છે જે કારણ એક જ હોય છે–નેમા ભેદ નથી તેને કાર્યમાં ભેદ નથી હોતે આકર (ભાગ્યમા) કહ્યુ છે કે “વિરૂદ્ધ ધર્મોનુ પ્રાપ્ત થવું અને કારણમાં ભેદ હા એજ ભેદ અને ભેદનું કારણ
” અર્થાત્ વિરૂદ્ધ ધર્મો હેવા એજ ભેદ કહેવાય છે અને તેના કારમા ભેદ હવે એજ એ પાર્થના બે ને કારણ કે અસ્તુ કાળ એક છે, જે તે કારણ હતા તે કાર્યમાં ભેદ ન હેત કાર્યોમાં ભેદ છે, એટલે કાળ એ કારણ નથી
ઈશ્વર પણ સુખ-૬ખ આદિને કર્તા નથી અગર જે તેને કર્તા માનતા છે તે ઈશ્વરને મૂર્ત માનશે કે અમૂ? જે મુર્ત માને તે સાધારણ પુરૂની પિઠ એ પણ સમસ્ત જગતના કાર્યોને કર્તા નથી હોઈ શક્ત જે ઈશ્વરને અમૂર્ત માને છે તે આકાશની પેઠે નિષ્ક્રિય હોવાથી કેઈ પણ કાર્ય કરી શકે જ નહિ
| SR No. | 009331 |
| Book Title | Upasakdashangasutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1961 |
| Total Pages | 638 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_upasakdasha |
| File Size | 18 MB |