________________
नगारधर्मामृतपिणी टीका अ० १६ दोपदीयर्चा
४०३ समाग्भमाण अन्यान् अनेकरूपान् प्राणान् विसिति । एषः पृथिवीशस्त्रसमारम्भः खलु निश्चयेन ग्रन्याय यतेचध्यते जीवोऽनेनेति ग्रन्यः, अष्टविधर्मनन्धः, चन्वजनकत्वाद् ग्रन्थ इत्युच्यते । तया-एप मोहः विपर्यास वीपरीतनानरूप इत्यर्थ तथा-एप मार:-निगोदादिगरणरूपः । तया-एप सल नरका-नारक जीवाना दगविषयातनास्थानम् । इत्यर्थम्-एतदर्थ कर्मवन्य-मोह मरण-नरकरूप पोर दुःसफलं प्राप्य पुन पुनरेतदर्थमेव लोक. अज्ञानाशी जीनः गृहः-लिप्मुरस्ति । यद्यपि विषयभोगासक्तो लोक शरीरादिपरिपोषणार्थ परिपन्दनमाननपूजनार्य जातिमरणमोचनाय दुखप्रतिघातार्थ च पृथिवीशसममारम्भ करोति, तथापि तत्फल र्मरन्धमोहमरणनरकरूपमेन लभते, अतः पृथिवीकर्मसमारम्भस्त्र तदेव फल भवतीति भान । तदेव प्रपचनविरुद्धमरूपण कराने वाला होने से ग्रन्यस्वरूप, विपरीत जान का जनक होने से मोहरूप, निगोदादि जीवों का इस मे मरण होता है-इसलिये मार स्वरूप तथा नारकियो की दश प्रकार की यातनो का हेतु होने से यह नरकरूप माना गया है। इस प्रकार यह जीव इम पृथिवीकाय के समारभरूप शस्त्र के फलस्वरूप कर्मचन्च, मरण और नरकरप घोरतर दुःखों को भोगता हुआ भी अज्ञान के आधीन होकर उसी शस्त्र के प्रयोग करने का फिर भी अमिलापी हो रहा है। पद्यपि विषय भोगों में आसक्त बना हुआ यह जीव शरीर आदि की पुष्टि परिवटन, मानन, पृजन एव जाति और मरण के मोचन के लिये तथा दुःखो के विनाश के लिये पृयिवीकार के समार मरूप शस्त्र का प्रयोग करता है-परन्तु फिर भी इसका वह कर्मचन्ध, मोह, मरण, नरकरूप फल का ही भोक्ता बनता જ્ઞાનાવરણીય વગેરે કર્મોને બધ કરાવનાર હોવા બદલ ગ્રન્થ સ્વરૂપ, વિરુદ્ધ જ્ઞાનને ઉત્પન્ન કરનારૂ હોવાથી મેહ રૂપ, નિગોદ વગેરે જીવેનુ આમ મરણ વાય છે માટે માર સ્વરૂપ તેમજ નારકીઓની દશ પ્રકારની યાતનાનું કારણ રૂપ હોવાથી આ નરક રૂપ માનવામાં આવ્યુ છે આ રીતે આ જીવ આ પૃથ્વિકાયના સમારભ રૂપ શસ્ત્રના ફળ સ્વરૂપ કર્મળ ધ, મરણ અને નરક રૂપ ઘારતર હુ ને ભોગવવા છતા પણ અજ્ઞ નવરા થઈને તે જ રાઝને પ્રયોગ કરવા માટે ફરી તૈયાર થઈ રહ્યો છે જે તે વિષય ભેગોમા આસક્ત બનેલ આ જીવ શરીર વગેરેની પુષ્ટિ પરિવદન, માનન, પૂજન અને જાતિ મરણના મેચન માટે તેમજ ૬ ખેને દૂર કવ્વા માટે પૃથ્વિલાયના સમારભ રૂપ શસ્ત્રને પ્રયોગ કરે છે પણ છતા એ તે કમબન્ધ, મોહ, મણ અને નરક રૂપ ફળને ભાગવનાર જ બને છે એટલા માટે આપણે ચોક્કસ કહી શકીએ તેમ છીએ