________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणी टोका अ १ स. ४९ मेघमुनेर्हस्तिभववर्णनम्
४७१
"
संमिलितेषु केषु एकत्रसंमिलि तेषु इत्याह- 'तत्थमियपमय सरीसिवेसु त्रस्त - मृगप्रसयासरीसृपेषु तत्र त्रस्ताः =भयाकुलाः ये मृगाः, प्रसया:=चन्यचतुप्पदाः, सरीसृपा:=गोधानकुलभुजङ्गमादयः तेषु संवर्तितेषु इति पूर्वेणान्वयः । सम्प्रति त्यधिकारो वर्ण्यते- 'अवदालियचयण विवरणिहालियग्गजीहे' अवदारितवदनविवरनिललिताग्रजिङ्खः, तत्र - अवदारितम् = उद्घाटितं वदनविवरं = सुखविलं येन सः तथा, निर्लालिता प्रसारिता अग्रजिश येन सः अत्र पदद्वयस्य कर्मधारयः, तथा 'महंततु वय पुन्नकन्ने' महातुम्बकित पूर्ण कर्ण: = महान्तौ विशाल तुम्efeat अरघट्टतुम्बाकारौ कृतौ भयव्याकुलत्वात् निश्वको पूर्णौ = सम्पूर्ण कर्णो यस्य सः तथा, 'संकुचियथोरपीवरकरे' संकुचितस्थूलपीवरकरः-संकुचितः=संमोटितः स्थूल: पीवरः = पुष्टः करः = शुण्डादण्डो येन सः, 'ऊसियलंगूले' उच्छ्रितलालः- उच्छिनम् = उवकृतं लाङ्गूलं=पुच्छं येन मः, 'पीणाइयत्रिरसरडियसदे णं' पैनायिकविरसरटितशब्देन तत्र पीनाया=वलामहापर्वतों के होने पर ( तत्थमियम यसरीसिवेसु संवट्टिएर ) तथा त्रस्त हुए मृगों के अन्य अपर जगली जानवर प्रसेयों के एवं गोधा नकुल भुजंगम आदि रूप सरीसृपो ( सर्पो) के एकत्र संमिलित होने पर ( अवदालियययणविवरणिल्ला लियग्गजीहे) तुम मुंह फाडकर जीभ निकाल कर ( मनवय पुन्नकन्ने ) अपने दोनों कानों को अरघ की तुंबडी के आकार जैसा कर, अर्थात् भय से व्याकुल होकर उन्हे निश्चल कर (सकुचिय थोरपीवर करे ) स्थूल और पीवर गुण्डा दंड को संकुचित कर ( ऊसियलगले ) पूँछ को ऊँची कर ( पीणाइय विरसर डियस देणं ) पैनायिक-- दावानल के भय से आकुल होने के कारण अपने समस्त बल को एकत्रित कर किये गये वज्र के निर्घोष
या त्यारे (तत्थ मिपसयसरीसिवेन संवट्टिएस ) तेभन लयलीत थयेला भृगो जीन' 'गसी आशुीओो, असेयो ( भृग विशेष ) अने धो, नटुस, साथ वगेरे भरी नृपो मे स्थाने ोठा थया त्यारे ( अवदालियवयणविवरणिल्ला लियग्गजी हे ) તમે (અહીંથી મેઘકુમા—હાથીના પર્યાયમાં હતા તેનું વર્ણન શરુ થાય છે) મેા ફાડીને, જીભ महार अढीने, (महंत तंत्रइयपुन्नकन्ने ) પેાતાના બન્ને કાનને અરટ્ટ (૨૮) ની તૂખીના આકાર જેવા મનાવીને એટલે કે ભયથી વ્યાકુળ थाने अनोने निश्चल उरीने (संकुचियथोरपीवरकरे स्थूल भने सुडोण सूढने साथी (ऊसियलंगूले ) पूंछडीने अथीरीने ( पोणाय्य विरस रडियस देणं) પૈનાયિક—વનના અગ્નિથી ભય પામેલા વ્યાકુળ થઈને પોતાના સમૂહનો ખધા હાથી