Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३५ उ.१ १०१ राशिकमेणेकेन्द्रि जीवनिरूपणम् ५०१ पेक्षया तत्समयापेक्षया च द्विधा कृतयुग्मत्वात् । एवमन्यत्रापि शब्दार्थो योजनीयः स च हिल जघन्यतः पोडश संख्यात्मकः एषां हि चतुष्कापहारत श्वतुरग्रत्वात् समयानां च चतु:संग्ख्यत्वादिति १ 'कडजुग्मतेओगे २' कृतयुग्म योजः यो राशिः पतिसमयं चतुष्कापहारेणापहियमाण विपर्यवसानो भवति तत्समयाश्च चतुःपर्यवसिता एक, असौ अपहियमाणापेक्षया योजः अपहारापेक्षया कृत्युग्म एवेति कृतयुग्म व्योज इति कथ्यते तत् संख्यका जघन्यतएकोनविंशतिः तत्र चतुष्कापहारे त्रयोऽवशिष्यन्ते तत्समयाश्च अपहार ले उनके अपहृत होने पर अन्त में चार बचे रहते हैं ऐसी जो राशि है यह कृतयुग्म कृतयुग्म राशि है। कारण कि अपहियमाण द्रव्य की अपेक्षा से और समय की अपेक्षासे दोनों रीति से उस राशि में कृतयुग्मता आती है। इसी प्रकार अन्यत्र भी शब्द का अर्थ योजित कर लेना चाहिथे। जैसे १६ संख्यात्मक कृतयुग्म कृतयुग्म राशि जघन्य रूप है। क्योंकि इस राशि को चार से अपहृन करने पर में अन्त में चार ही पचते हैं और अपहार समय चार ही है। जो राशि प्रतिसमय चार ले अपहृत होकर अन्त में ३ बाकी बचाती है और उसके समय चार में ही पर्यशसित (समास) होते हैं ऐसी यह राशी अपहियमाण की अपेक्षा योजरूप और अपहार की अपेक्षा कृतयुग्म होती है। जघन्य से इस कृतयुग्म ज्योज की संख्या १९ है। इस संख्या को चारसे अपहृत करने पर अन्त में तीन बचते हैं और इस के समय चार ही है । इस प्रकार से राशि अद के सूत्र इस के વધે છે, એવી જે રાશી (સમૂહ) તે કૃતયુગ્મ કૃતયુગ્મ રાશી કહેવાય છે. કારણ કે બહાર કાઢનાર દ્રવ્યની અપેક્ષાથી અને સમયની અપેક્ષાથી એમ બને પ્રકારથી તે રાશિમાં કૃતયુગ્મ પણ આવી જાય છે. આ જ પ્રમાણે બીજે પણ શબ્દોના અર્થની પેજના કરીને સમજી લેવું. જેમ કે-૧૬ સોળ સંખ્યાવાળી કૃતયુ કૃતયુ રાશી જઘન્ય રૂપ છે. કેમ કે આ રાશીને ચારની સંખ્યાથી અપહાર કરતાં છેવટે ચાર જ બચે છે અને અપહાર સમય પણ ચાર જ છે. જે રાશીમાંથી પ્રતિસમયે ચારને અરહાર કરતા છેવટે ત્રણ બાકી રહે છે, અને તેના સમય ચારમાંજ સમાપ્ત થાય છે, એવી તે રાશી અપહરમાણ (બહાર કહાડવા)ની અપેક્ષાથી વ્યાજ રૂપ અને અપહારની અપેક્ષાથી કૃતયુગ્મ રૂપ હોય છે. જઘન્યથી આ કૃતયુગ્સ પેજની સંખ્યા ૧ ઓગણીસની થાય છે. આ સંખ્યાને ચારથી અપહાર કરતાં છેવટે ત્રણ બચે
| SR No. | 009327 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 17 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 812 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 54 MB |