________________
प्रमैयचन्द्र कार्टीका श०३४ अ. श.१ सू०६ अ०सूक्ष्मपृथिकायिकोत्पत्तिः ॥ स्पतिकायिकेषु, 'वारससु वि ठाणेसु एएणं चेव कमेणं भाणियबो' द्वादशस्वपि स्थानेषु अपर्याप्त पर्याप्त विशेषणविशिष्टेपु-सूक्ष्मपृथिवी कायिक २, सूक्ष्माकायिक ४, सूक्ष्मतेजस्कायिक ६, सूक्ष्मवायुकायिक ८, वादरवायुकायिक १० सूक्ष्म वनस्पतिकायिक १२ रूपेषु, एतेनैव क्रमेण अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकस्य उपपातो मणितव्यः ।१२।।
ननु लोकस्य चरमान्तीय जीवानामुपपातो द्वादशैव स्थानानि कथं कथि. तानि, इतः पूर्वसूत्रे विंशति स्थानेषु उपपासस्य वर्णनादितिचे दुच्यते-इहलोक चरमान्तभागे बादराः पृथिवीकायिकाकायिकतेजस्कायिकवनस्पतिकायिकाः न सन्ति, सूक्ष्मस्तु पश्चावि जीवाः सन्ति, वादरवायुकायिकाश्च, तत्र सन्तीति प्तक एवं पर्याप्तक सूक्ष्म वनस्पनिकायिकों में 'घारस वि ठाणेसु एएण चेय कमेणं माणियको' हरू क्रम ले कधित इन १२ स्थानों में उत्पन होने के योग्य हुआ इस रूपरने इसका इन १२ स्थानों में उत्पाद कहना चाहिये और इसी मामले 'लुहुरापुढवीसाइओ पजत्ती एवं चेव' हली प्रकार से पर्याप्त सक्षम पृथिवीकायिक्षका भी इन १२ स्थानों में उत्पाद काहना चाहिये।
शंका--लोकके परमान्तीय जीवों के उपपात में यहाँ १२ स्थान यो को ? क्योंकि इससे पहिले स्चून में २० स्थानों में उपपात का वर्णन सूत्रकार ने किया है।
उत्सर-लोकन्ले चरमात भाग में बादर पृथिवीकायिक, चादर अकायिक, बादतेजस्कायिका और प्यादर बनस्पतिकाधिक जीव नहीं है। सूक्ष् पृथिवीमायिक सूक्ष्मअपमायिक, सूक्षमतेजस्कायिक, सक्षम वनस्पतिकायिक और सूक्ष्मवायु कायिक एवं बादरवायुकायिक सूक्ष्म वनस्पति विभा 'वारससु वि ठाणेसु एएण चेव कमेण भाणियवो' આ કમ પ્રમાણે કહેવામાં આવેલા આ ૧૨ બારે થાનમાં ઉત્પન્ન થવાને ચોથ થયેલ આ રૂપથી તેઓનું આ બારે સ્થાનમાં ઉત્પાદનું કથન કરવું જોઈએ. मन मार भ प्रमाणे 'सुहमपुढवीकाइओ एज्जत्तओ एवं चेव' ५र्यात સૂક્ષમ પૃથ્વિીકયિકને ઉપપાત પણ આ બાર સ્થાનમાં કહે જોઈએ.
શંકા–લોકના અરમાન્તના જીના ઉપપાતમાં ૧૨ બાર સ્થાને કેમ કહ્યા છે? કેમ કે-આનાથી પહેલાના સૂત્રોમાં તે ૨૦ વીસ સ્થાનેમાં ઉપપાતનું વર્ણન સૂત્રકારે કરેલ છે.
ઉત્તર–લોકના અરમાન્ત ભાગમાં બાદર પૃથ્વીકાયિક, બાદર અષ્કાયિક, બાદર તેજસ્કાયિક અને બાહર વનસ્પતિકાયિક જીવ લેતા નથી. સૂકમ પૃથ્વીકાયિક, સૂક્ષમ અષ્ઠાયિક, સૂમ તેજસ્કાયિક, સૂમ વનસ્પતિકાયિક અને