________________
भगवतीसूत्र २०४ आगत्योस्पद्यन्ते ! इति प्रश्नः, भगवानाह-एवं जहेच' इत्यादि, ‘एवं जद्देव ओहिओ गमओ तहेव निरवसेस जाव नो परप्पयोगेणं उबवज्जति' एवं यथैव औधियो यमकस्तथैव निरवशेष यावन्नो परमयोगेणोत्पद्यन्ते औधिकप्रकरणे यथोत्पादादिकं कथितं तथैव इहापि ज्ञातव्यम्, तथाहि-कुन उत्रद्यन्ते इति प्रश्नस्य न नैरयिकेभ्य आगत्य उत्पध-ते न वा देवेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते किन्तु पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते तथा गर्भजमनुष्येभ्य आगत्य समुत्स्यन्ते, इत्युत्तरम् । ते खलु भवसिद्धिकाः क्षुल्लककृतयुग्मनारकाः भदन्त ! एकसमये कियन्त उत्पद्यन्ने ! गौतम ! चत्वारो वा, अष्ट वा, द्वादश वा, पोडश वा, संख्याता वा, असंख्याता वा एकसमये जायन्ते । ते खलु भदन्त ! भवसिद्धिकक्षुल्लककृत. होते हैं ? उत्तर में प्रभुश्री फहते हैं-'एवं जहेब निरवलेस जाव नो परप्पयोगेणं उबवज्जति' हे गौतम ! औधिक प्रकरण में जैसाजिस रीति से उत्पाद आदि का कथन किया है उसी रीति से वह सब यहां पर भी जानना चाहिये, जले-यह प्रश्न किया गया है कि भव सिद्धिक कृतयुग्म नैरयिक कहां से आकर के उत्पन्न होते हैं ? तो वहां ऐसा उत्तर में कहना चाहिये कि वे न नैर्शयकों में से आकर के उत्पन्न होते हैं और न देवों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? किन्तु पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिको में से आकर के उत्पन्न होते हैं और गर्भज मनुष्यों में से आकर के उत्पन्न होते हैं । हे भदन्त ! ये क्षुल्लक कृतयुग्मराशि प्रमित भवसिद्धिक नैरयिक एक समय में कितने उत्पन्न होते हैं-? हे गौतम! एक समय में वे चार, या आठ, या बारह, या सोलह या प्रभुश्री गीतमस्वामी ४ छ -'एव जहेव ओहिओ गमओ तहेव निरवसेस जाव परप्पओगेणं उववज्जति' के गौतम ! मोधिनी प्र४२मा प्रमाणे ५६ વિગેરે સંબંધી કથન કરવામાં આવેલ છે, એ જ પ્રમાણે તે સઘળું કથન અહિયાં પણ સમજવું જેમ કે -જ્યારે એ પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યું કે-ભવસિદ્ધિક કયુમ નૈરયિક કયાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? તે તેનો ઉત્તર એ છે કે, તૈઓ નરયિકવાથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી તથા દેવામાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થતા નથી. પરંતુ પરિદ્રય તિર્યંચ ચોનિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. તથા ગર્ભજ મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. હે ભગવનું આ ક્ષલિક કૃતયુમરાશિ પ્રમાણવાળા ભવસિદ્ધિક નિરયિકે એક સમયમાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે? હે ગૌતમ ! એક સમયમાં તેઓ ચાર, અથવા આઠ અથવા બાર અથવા સેળ અથવા સંખ્યાત અથવા અસંખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે. હે ભગવદ્ આ ક્ષુલ્લક કૃતયુગ્મરાશિ પ્રમાણવાળા ભવસિદ્ધિક નરયિકે કેવી રીતે