________________
-
भगवती सर्पोदीना मुपपातो द्वितीयनरके भवति पक्षिणामुपपात स्तुतीय नरके भवतीत्यादि गाथाद्वयवर्णित क्रमेण सप्तमनारकपर्यन्तं तत्तज्जीवालामुपपातो दर्शनीयः तथाहि
'असभी खल पढम दोच्चं व सरीसवा तइय पक्खी, सीहा जंति चउत्थि, उरगा पुण पंचमि पुढविं ॥१॥ छहि च इत्थियाओ, मच्छा मणुया य सत्तमि पुढवि ।
एसो परमोवाओ, घोद्धव्यो नरग पुढवीणं ।।२॥ इति छाया--असंज्ञी खल्ल प्रथमां, द्वितीयां च सरीसपा तृतीयां पक्षिणः ।
सिंहा यान्ति चतुर्थी , उरगाः पुनः पञ्चमी पृथिवीम् ॥१॥ पप्ठी च स्त्रियः, मत्स्या मनुजाश्च सप्तमी पृथिवीम् ।
एष परमोपपातो बोद्धव्यो नरकपृथिवीनाम् ।।२।। इति । 'सेस तं चेत्र' शेषम्-उपपातादि व्यतिरिक्त सर्व तदेव औधिकनारकमकरणे होता है। सरीसृपों का अर्थात् भुजपरिसपोशा उपपात द्वितीय नरक तक होता है और पक्षियों का उपपात तृतीय नरक तक होता है, सो यही उत्पाद का वर्णन सप्तम नरक पर्यन्त के जीवों का यहां पर भी दिखाना चाहिये, जैसे-असंज्ञी जीव प्रथम पृथिवी तक ही जाते हैं सरीसृप अर्थात् भुजपरिसर्प दूसरी पृथिवी तक जाते हैं, पक्षी तीसरी पृथिवी तक जाते हैं, सिंह चौथी तक जाते हैं उरग-सर्प पांचवी पृथिवी तक जाते है, स्त्रियां छठी पृथिदी तक जाली है, और मत्स्य तथा मनुष्य सातवीं तक जाते है यह उत्कृष्ट उपपात कहा गया है जघन्यसे तो अपनी मर्यादित पृथिवी से नीचे की पृथिवीमें भी जा सकते हैं ॥२॥ यह प्रज्ञापना के व्युत्क्रान्ति पद की दो गाथाओं का भाव है । 'सेसं
છે. સર્ષ વિગેરેને ઉત્પાત બીજ નરકમાં થાય છે. અને પક્ષિઓને ઉત્પાત ત્રિીજા નરકમાં થાય છે. તે આ પ્રમાણેના ઉત્પાતનું વર્ણન સાતમાનારક સુધીના જીવન સંબંધમાં કહેવામાં આવેલ છે, તે અહિયાં પણ સમજી લેવું. જેમકેઅસંસી જીવ પહેલી પૃથ્વી પર્યન્ત જ જાય છે. સરિસૃપ અર્થાત્ ભુજપરિસર્પ બીજી પૃથ્વી પર્યત જાય છે. પક્ષિયો ત્રીજી પૃથ્વી પર્યા જાય છે. સિંહ ચેથી પૃથ્વી સુધી જાય છે. ઉરગ-સર્ષ પાંચમી પૃથ્વી પર્યત જાય છે, પ્રિયે છઠિ પૃથ્વી પર્યન્ત જાય છે અને માછલા અને મનુષ્યો સાતમી પૃથ્વી સુધી જાય છે. આ ઉત્કૃષ્ટ ઉ૫પાત કહેલ છે. જઘ ન્યથી તે પિતાની મર્યાદિત પૃથ્વીથી નીચેની પૃવીમાં પણ જઈ શકે છે. मा प्रज्ञापनानी मे थाना अछे 'सेस तहेव' 241 S५यात विगैरे वर्णन