________________
भगवतीस्त्र छिया ण य पोग्गलाणं ?' एकसमयस्थितिकानां-संख्येयसमयस्थितिकानाम्-असं. ख्येयसमयस्थितिकानां पुद्गलानां कतरे कतरेभ्यो वा यावद्-विशेषाधिकाः। एकसमयस्थितिकपुद्गलादारभ्याऽसंख्येयसमयस्थितिकपुरलेषु मध्ये कस्याऽपेक्षया कस्याऽल्पत्वं तुल्यत्वं विशेषाधिकत्वं वा भवतीति प्रश्नः ? भगवानाह-'जहा' इत्यादि । 'जहा-अवगाहणाए-तहा ठिईर वि भाणियब्ब अध्यावहुर्ग' यथा-अ. गाहनायामल्पवहुत्वं कयितम्-तथैव-स्थितावपि अपवहुत्वं भणितव्यम् । एकसमयस्थितिकाः पुद्गला द्रव्यार्थतया सर्वेभ्योऽल्पाः, तदपेक्षया-संख्यातसमयस्थि. तिकाः पुद्गला द्रव्यार्थतया-एकसमयस्थितिक पुद्गल पेक्षया-संख्यातगुणा अधिका भवन्ति । तदपेक्षया-असंख्यातसमयस्थितिकाः पुद्गला द्रव्यार्थतया-असंख्यातगुणा वाले, संख्यातसमय की स्थितवाले और असंख्य तसमय की स्थिति वाले पुद्गलों में कौन पुद्गल किन पुद्गलों से यावत विशेषाधिक हैं ? तात्पर्य इसप्रश्न का यही है कि-एक समय की स्थितिवाले पुद्गलों से लेकर असंख्घात समय की स्थिति वाले पुदगलों के बीच में किसकी अपेक्षा किस में अल्पता है ? किस की अपेक्षा किस में तुल्यता है ? और किसकी अपेक्षा किस में विशेषाधिकता है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'जहा अवगाहणाए तहा ठिईए विभाणियव अप्पा बहुगं' हे गौतम ! जिस प्रकार से अवगाहना के सम्बन्ध में अल्पबहुत्व कहा गया है, उसी प्रकार से स्थिति के सम्बन्ध में भी अल्पबत्व कहना चाहिये। इस प्रकर एक समय की स्थितिवाले जो पुद्गल हैं वे द्रव्यरूप से सब से कम हैं। इनकी अपेक्षा जो संख्यात समय की स्थितिवाले • पुदगल हैं वे द्रव्यरूप से संख्यातगुणे अधिक हैं। संख्यातसमय की
संखेजसमयद्विइयाणं पोग्गलाण' भगवन् मे सभयनी स्थितिवाणा, मध्यात સમયની સ્થિતિવાળા અને અસંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા પુલેમાં કયા પુલ કયા પુલેથી યાવત્ વિશેષાધિક છે? આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે-એક સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ધ અને અસંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્રમાં કયા પુલોથી કયા પુલે ચેડા છે? કયા પુદ્ગલે કરતાં ક્યા પુદ્ગલે વધારે છે? કયા પુદ્ગલે કયા પુદ્ગલેની બરાબર છે ? કયા પગલે या पगाथा विशेषाधि छ१ मा प्रशन उत्तम असुश्री छे ?-'जहा अवगाहणाए तहा ठिईए वि भाणियत्वं अप्पाबहुग' है गोतमा प्रभार અવગાહનાના સંબંધમાં અ૯૫બહુપણ કહ્યું છે, એ જ પ્રમાણે સ્થિતિના - સંબંધમાં પણ અલ્પબહુપણું કહેવું જોઈએ. આ રીતે એક સમયની સ્થિતિ 3 વાળા જે પુદગલે છે, તે દ્રવ્યરૂપથી સૌથી ઓછા છે, તેના કરતાં સંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા જે પગલે છે, તેઓ દ્રવ્યપણાથી સંખ્યાલગણા વધારે