Bhagwati Sutra Part 15

SR No.: 009325
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1971
Total Pages: 972
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_bhagwati
File Size: 59 MB

Page 806

भगवती सूत्रे
७८८
कल्योजा अपीति भावः । एकेन्द्रियजीवानां सम्यक्त्वाऽभावेन आभिनिवोधिकज्ञानपर्यायैः कृतयुग्मादिरूपत्वं न भवत्यतः एकेन्द्रियवर्जिता इति कथितम् इति । 'एवं सुयणाणपज्जवेहिं वि' एवं श्रुतज्ञानपर्यायैरपि जीवानामोवादेशेन कदाचित् - कृतयुग्मादिरूपत्वम् यावत्कल्यो जरूपत्वम्, विधानादेशेन तु कृतयुग्मादिरूपत्वमपि, यावत्- कल्यो जरूपत्वमपीति । 'ओहिणाणपज्जवे हि वि एवं चेव' अवधिज्ञानपर्यायैरपि एत्रमेव, जीवा अवधिज्ञान पर्यायैः किं कृतयुग्मादिरूपा भवन्ति - इति प्रश्नः ? हे गौतम! ओघादेशेन स्यात् कृतयुग्माः यावत् स्यात्कल्योजाः । विधाना
युग्मराशिरूप भी होते हैं कदाचित् त्रपोजराशिरूप भी होते हैं कदाचित् द्वापरयुग्मराशिरूप भी होते हैं और कदाचित् कल्योजराशिरूप भी होते हैं। तथा विधानादेश से भी वे आभिनियोधिकज्ञान की पर्याय द्वारा कृतयुग्मरूप भी होते हैं और यावत् कल्पोजराशिरूप भी होते हैं । यहां जो 'एकेन्द्रियजीवों को छोडकर' ऐसा कहा गया है सो उसका कारण ऐसा है कि उनको सम्यक्त्व नहीं होता है । अतः सम्यक्त्वके अभाव में उनका ज्ञान आभिनियोधिकज्ञानरूप नहीं होता है, और इसके अभाव में उसकी पर्यायों को लेकर उनमें कृतयुग्मादिरूपता नहीं होती है | 'एवं सुयनाणपज्जवेहिं वि' इसी प्रकार से श्रुतज्ञान पर्यायों द्वारा, भी जीवों के सामान्यरूप से कदाचित् कृतयुग्मादिरूपता होती है और कदाचित् यावत् कल्पोजरूपता भी होती है। तथा विधानादेश से भी उनमें ऐसा ही होता है । 'ओहिनाणपज्जवेहिं वि एवं चेव' अवधिज्ञान की जो पर्यायें हैं सो उनके द्वारा भी समस्त जीव सामान्य से कदाપશુ હાય છે. કેાઈવાર દ્વાપરયુગ્મ રાશિ રૂપ પણ હાય છે, અને કાઇવાર કલ્યાજ રાશિ રૂપ પણુ હાય છે. તથા વિધાનાદેશથી પણ આભિનિએધિક જ્ઞાનના પર્યાયા દ્વારા મૃતયુગ્મ રૂપ પણ હોય છે, અને ચાવતા કલ્ટેજ રાશિ રૂપ પણ હાય અહીયાં જે એક ઇંદ્રિયવાળા જાને છેડીને’ એ પ્રમાણે કહેલ છે, તેનુ કારણ એવુ' છે કે તેઓને સમ્યક્ત્વ હાતું નથી, તેથી સમ્ય: કૂંત્વના અભાવમાં તેમનું જ્ઞાન આભિનિષેાધિક જ્ઞાન રૂપ હૉતું નથી, અને તેનાં અભાવમાં તેની પાંચાને લઈને તેમાં કૃતયુગ્મ વિગેરે હાતા નથી. ‘વ 'सुयनाणपज्जवेहि' वि' मान प्रमाणे श्रुतज्ञानना पर्याय द्वारा या लवाने સામાન્યપણાથી કાર્રવાર કૃતયુગ્મ વિગેરેપણુ ડાય છે. અને કાઈવાર યાવત્ કલ્ચાજ રૂપ પશુ' પણુ હાય છે. તથા વિધાનાદેશથી પણ તેએકમા એ પ્રમાણે ४ हाय छे. 'ओहिनाणपज्जवेहि वि एवं चेव' अवधिज्ञाननी ने पर्याय छे, તેના દ્વારા પણ સઘળા જીવા સામાન્યપણાથી કેાઈવાર કૃતયુગ્મ રૂપ હાય છે.
1