Page Text
________________
प्रमेयमन्द्रिका टीका श०२५ उ.४ सू०४ भावतो जीवानां कृतयुग्मादित्वनि० ७८३ भावः। 'एवं नीलवन्नपज्जवेहिं दडओ शाणियन्बो एगत्तपुहुत्तण एवं नीलवर्णपर्यायः दण्डको भणितव्यः । एकत्वपृथक्त्वाभ्यास् । यथा कालवर्णपर्यायैर्दण्डको मणितः तयैव-हे भदन्त ! जीव सम्बन्धि नीलवर्णपर्यायाः किं कृतयुग्मादिरूपाः ? हे गौतम जीवप्रदेशाश्रयणेन ओघादेश-विधानादेशाभ्यां नीलवर्णपर्यायाः नं कृतयुग्मादिरूपाः जीवनदेशानाममूर्तत्वेन नीलादिवर्णपर्यायस्यैवाऽभावात् शरीरविशिष्टजीवस्यैव ग्रहणेन शरीरापेक्षया ओघादेशेन स्यात्-कृमयुग्माः यावत्-स्यास्कल्योजाः। विधानादेशेन तु शरीरापेक्षया-कृतयुग्मा अपि नीलवर्णपर्यायाः
और विशेषरूप जीव की अपेक्षा लेसर वे कृतयुग्मरूप भी होते हैं और यावत् कल्योजरूप भी होते हैं। 'एवं नीलवन्नपज्जवेहिं दंडओ भाणि यन्यो एगत्तपुत्तेण' इसी प्रकार से जीव के एकवचन और घटुवचन को लेकर नीलवर्णपर्यायों का भी दण्डक फहना चाहिये । जैसा कि पूर्वोक्त रूा से कालवर्णपर्यायों का दण्डक कहा गया है । अर्थात् गौतम स्वामी ने जय प्रभुश्री से ऐसा पूछा-हे भदन्त ! समस्त या एक जीव सम्बन्धी नीलवर्णपर्याय क्या कृतयुग्मरूप हैं ? अथवा योजरूप हैं ? अथवा द्वापरयुग्मरूप हैं ? अथवा कल्योजरूप हैं ? तब इस प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभुश्री ने ऐसा कहा कि हे गौतम ! जीवप्रदेशों के आश्रय से ओघादेश और विधानादेश की अपेक्षा लेकर नीलवर्णपर्याय न कृतयुग्मरूप है, यावत् न कल्पोजरूप हैं । क्योंकि जीवमदेशों में अमृतता होने से नीलादिवर्णपर्यायों का ही अभाव है और जब शरीरविशिष्ट जीव का ग्रहण किया जाता है तब शरीर की अपेक्षा त्या४ ३५ ५ उय छे. 'एव नीलवन्नपज्जवेहि दंडओ भाणियव्वो एात्त पुहत्तेण' से प्रभारी अपना मेवयन भने मक्यनन। माश्रय साने નીલવર્ણ પર્યાનો દંડક પણ સમજી લે. જે પ્રમાણે પહેલાં નીલવર્ણ પર્યાયને દંડક કહ્યો છે. અર્થાત્ શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ જ્યારે પ્રભુશ્રીને એવું પૂછયું કે-હે ભગવન સઘળા અગર એક જીવ સંબંધી નીલવર્ણ પર્યાય શું કૃતયુગ્મ રૂપ છે? અથવા જ રૂપ છે? અથવા દ્વાપરયુગ્મ રૂપ છે? અથવા કાજ રૂપ છે? ત્યારે આ પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતા પ્રભુશ્રી કહે છે કે, ગૌતમ! જીવ પ્રદેશના આશ્રયથી આઘાદેશ અને વિધાનાદેશની અપેક્ષાએ ની લવ પર્યાય કૃતયુગ્મ રૂપ નથી. યાવત્ કલ્યાજ રૂપ પણ નથી. કેમકે જીવ પ્રદેશનું અમૂર્તાપણું હોવાથી નીલ વિગેરે વર્ણના પર્યાને જ અભાવ છે. અને જ્યારે શરીરવાળા જીવનું ગ્રહણ થાય છે. ત્યારે શરીરની અપેક્ષાથી આઘાદેશથી કોઇવાર તેઓ કૃતયુગ્મ રૂપ પણ હોય છે. અને કેઈવાર તેઓ
| SR No. | 009325 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 15 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 972 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 59 MB |