Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.४ २०४ भावतो जीवानां कृतयुग्मादित्वनि० ८७२ नो कडजुम्मे जाव नो कलिओगे' जीमदेशान् प्रवीक्ष्य न कृतयुग्मो यावन्नो कल्योजः 'सरीरपएसे ९इन्च सिय कडजुम्मे जाय-सिय कलि भोगे' शरीरमदेशान् प्रतीत्य स्यात् कदाचित् कृतयुग्मरूपः कालवर्णस्य पर्यायो यावत्-स्या कदाचित् कल्योजरूप इति । ____ अयमाशयः-जीवप्रदेशानाममूर्तत्वेन तदाश्रयगाव काळादिवर्णस्य पर्याय एव न भवति यदि तदा-कृतयुग्मादिरूपत्वं कथं स्याद ? किन्तु-शरीरस्य मूर्तत्वेन शरीरविशिष्टस्यैच जीतस्य ग्रहणात् शरीराश्रयणेन-शरीरवर्णापेक्षया क्रमशचतुर्णामपि राशीनां संभावना भवति-इति । एवं जाय वेमाणिए' एवं यावत् जाव नो कलिओगे' हे गौतम ! जीयप्रदेशों की अपेक्षा लेकर शरीर सहित जीव की कृष्णवर्णपर्याय न कृतयुग्मरूप हैं और यावत् न कल्योजरूप हैं । किन्तु-'सरीरप्पएसे पडुचव लिय कडजुम्मे जाव सिय कलिओगे' शरीरप्रदेशों की अपेक्षा से वे कदाचित् कृतयुग्मरूप भी हैं यावत कदाचित कल्योजस्वप भी है। तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि जीव के प्रदेश अमूर्त होते हैं अतः अमृतत्व की अपेक्षा से कालादि वर्ण की वहाँ पर्याय ही नहीं होती हैं अतः उसमें कृतयुग्मादिः रूपता ही नहीं आनी है । कृतयुग्मादिरूपता तो शरीरविशिष्ट जीव को ही आती है। अतः शरीरके आश्रयण से-शरीरवर्ण की अपेक्षा लेकर क्रमशः वहां चारों राशियों की संभावना होती है । 'एवं जाव वेमा. णिए' जिस प्रकार से जीवों का स्वभावतः अमृतें होने के कारण उसके आश्रय से कालादि वर्ण वहां नहीं होते हैं और इसी से उनमें कृत. युग्मादिरूपता भी नहीं होती है-इसी प्रकार से एकेन्द्रिय से लेकर नो कलिओगे' 3 गीतम! 94 प्रशानी अपेक्षाथी शरीर सहित अनी કૃષ્ણવર્ણ પર્યાયે કૃતયુગ્મ રૂપ નથી અને યાવત્ કાજ રૂપ પણ નથી, પરંતુ 'सरीरपएसे पडच्च सिय कडजुम्मे जाव कलिओगे' शरीर प्रशानी अपेक्षाथी તેઓ કદાચિત કૃતયુમ પણ હોય છે. યાવત્ કદાચિત કલ્યાજ રૂપ પણ હોય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-જીવના પ્રદેશ અમૂર્ત હોય છે. જેથી અમૂર્તપણાની અપેક્ષાથી કાળવણું વિગેરેના ત્યાં પર્યાયે જ હેતા નથી. તેથી તેમા કૃતયુમાદિપણું જ આવતું નથી. કૃતયુગ્માદિપણું તે શરીરવાળા જીવને જ આવે છે. જેથી શરીરના આશ્રયણથી-શરીરવર્ણની અપેક્ષાથી ક્રમથી ત્યાં न्यारे शशीयाना स स डाय छ ‘एव जाव वेमाणिए' २ प्रमाणे व સ્વાભાવિક રીતે અમૂર્ત હોવાથી તેના આશ્રયણથી કાળાદિવર્ણ હોતા નથી. અને તેથી તેઓમાં કૃતયુમપણું વિગેરે પણું હેતા નથી. એ જ પ્રમાણે એક
| SR No. | 009325 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 15 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 972 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 59 MB |