Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिको टीका श०२५ उ.१ सू०३ जीवानां योगाल्पवर्तुत्वम् ५३१ परिस्पन्दो भाति महाकायस्य वा महानेर परिस्पन्दः पीपिलिकाहत्त्यादौ तस्य व्यत्ययेनापि दर्शनादिति ।
अयमाशयः-आत्मप्रदेशस्य स्पन्दनं कम्पनं वा योगशब्देन कथ्यते, सच , योगो वीर्यान्तरायकर्मणः क्षयोपशमादिवैचित्र्यात् अनेकप्रकारको भवति । स' एव योगः परिस्पन्दकम्पनापरपर्यायः कमपि जीवविशेषमाश्रित्याल्पो भवति, स एव जीवान्तरापेक्षया उत्कृष्टो भवति । तस्य योगस्य चतुर्दशजीवस्थानकाश्रयणेन जघन्योत्कृष्टभेदेनाष्टाविंशति भैदा भवन्ति । अस्मिन् सूत्रे तस्य योगस्याल्पबहुत्यः योरेव प्रतिपादनं विद्यते, तत्र सूक्ष्नापर्याप्तकेन्द्रियजीवानां जघन्यो योगः सर्वा ! पेक्षयाऽस्पीयानेव भवति, यतः तच्छरीरस्य सूक्ष्मत्वात्, तथाऽपर्याप्तत्वेनापूर्ण 'त्वाच्च सर्व योगापेक्षया योगः सर्वतोऽल्पीयान् भवति । तथा-स योगः: कार्मण
शरीरद्वारा औदारिकपुद्गलग्रहणात् प्रथमसमये एव भवति तदनन्तरं मतिसमय • योगस्य वृद्धिर्भवति तथा-तथा स एव योग उत्कृष्ट योगपर्यन्तं वर्द्धते इति ॥मू०३॥ तो कोई नियम है नहीं कि अल्पकाय वाले में अल्प परिस्पन्द होता है
और महाकाय वाले में महान् परिस्पन्द होता है। क्योंकि पिपीलिका एवं हस्ती आदि में यह बात उलट फेर से देखी जाती है अर्थात् हस्ती में जो कि महाकाय वाला है परिस्पन्द कम देखा जाता है और पिपीलिका-कीडी-में परिस्पन्द अधिक देखा जाता है । यह यात दिखलाई दी गई है कि-योग शद से आत्मप्रदेशों का स्पन्दन-कम्पन कहा गया है। यह योग वीतराय कमें के क्षयोपशम आदि की विचित्रता से अनेक प्रकार का होता है। परिस्पन्द रूप वही योग किसी जीव विशेष की अपेक्षासे अल्प होता है और किसी अन्य जीव की अपेक्षा से वही योग उत्कृष्ट होता है । इस योग के १४ चौदह जीव स्थानकों के आश्रयण से નથી કે-અલ્પકાયવાળાઓમાં અલપ પરિપંદ હોય છે. અને મહાકાયવાળામાં મહાન પરિસ્પદ હોય છે. કેમકે પિપીલિકા-કીડી અને હાથી વિગેરેમાં આ વાત ઉલ્ટાસટી દેખાઈ આવે છે અર્થાતુ, હાથીમાં કે જે મહાકાયવાળે છે, તેમાં પરિસ્પદ કમ દેખાઈ આવે છે. અને પિપિલીકા-કીડીમાં પરિસ્પદ અધિક દેખવામાં આવે છે. આ વાત બનાવવામાં આવી છે –ોગ શબ્દથી આત્મપ્રદેશનું સ્પન્દન-કમ્પન કહ્યું છે યોગ વીર્યાન્તરાય કર્મના ક્ષયોપશમ વિગેરેની વિચિત્રતાથી અનેક પ્રકારનું હોય છે. પરિ૫૫ એજ એગ કેઈ વિશેષ , અપેક્ષાથી અલ્પ હોય છે અને કેઈ બીજા ની અપેક્ષાથી એજ યોગ, ઉદ્દષ્ટ હોય છે. આ વેગને ૧૪ ચૌદ સ્થાને ના આશ્રયથી જઘન્યું અને
| SR No. | 009325 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 15 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 972 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 59 MB |