________________
भगवती सूत्रे
३७४
तिर्यग्योनिकेषु समुत्पद्यते इति कथितं तादृशस्थाने उत्पादवारे उह मनुष्यम करणे जयन्यतो मासपृथक्त्वस्थिति के पूत्वद्यते इत्येव वक्तव्यमेतावदेव उमयो वैलक्षण्यमिति । एवं परिमाणद्वारेऽपि बैलक्षण्यमस्ति तदपि दर्शयति- 'परिमाणं' इत्यादि । 'परि माणं जहन्ने एक्को वा दो वा तिन्निवा' परिमाणं जघन्यतो एको वा वा यो वा 'उक्को सेणं संखेज्ना उनवज्जेति' उत्कृष्टतः संख्याता उत्पद्यन्ते, जघन्यतः परिमाणमुभयत्रापि सममेव उत्कृष्टतांशे पञ्चेन्द्रियमकरणे संख्याता वा
वह असुरकुमार जघन्य से मासपृथक्त्व की स्थिति वाले मनुष्यों में उत्पन्न होता है ऐसा कहना चाहिये । यही विशेषता पञ्चेन्द्रिय तिर्यगृ प्रकरण से इस मनुष्य प्रकरण में है । इसी प्रकार से परिमाण द्वार में भी जो विलक्षणता है वह 'परिमाणं जहन्नेणं एक्को वा दो वा तिनि वा, उक्कोसेणं संखेज्जा उववज्जंति' इस सूत्र द्वारा प्रगट की गई है जो असुरकुमार पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्चों में उत्पन्न होने के योग्य होते हैं ऐसे वे असुरकुमार जघन्य से एक अथवा दो अथवा तीन होते हैं और उत्कृष्ट से वे संख्यात अथवा असंख्यात होते हैं ऐसा कहा गया है पर यहां ऐसा नहीं कहा गया है, यहां तो जो असुरकुमार मनुष्य गति में उत्पन्न होने के योग्य होते हैं। वे जघन्य से एक अथवा दो अथवा तीन होते हैं पर उत्कृष्ट से वे संख्यात ही होते हैं असंख्यात नहीं होते है । इस प्रकार से यह परिमाण द्वार में दोनों प्रकरणों में
ઉત્પન્ન થાય છે, એ પ્રમાણે કહેવું જોઈએ. આજ વિશેષણુ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચના કથન કરતાં આ મનુષ્ય સબંધી કથનમાં છે. આજ પ્રમાણે પિર भायु द्वारमा पशु ने नुहायगु छे, ते 'परिमाण जहन्नेणं एकोवा दोवा तिन्निवा, उकोहेणं सखेज्जा उववज्जति' या सूत्रपाठथी प्रगट उस छे. અસુરકુમાર પ`ચેન્દ્રિય તિય ચામાં ઉત્પન્ન થવાને ચેાગ્ય હોય છે એવા તે અસુરકુમારે જધન્યથી એક અથવા બે અથવા ત્રણ ઉત્પન્ન થાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી તેઓ સખ્યાત અથવા અસખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે. તેમ કહ્યુ છે. પણ અહિયાં તે પ્રમાણે કહેલ નથી અહિયાં તે જે અસુરકુમાશ મનુષ્ય ગતિમાં ઉત્પન્ન થવાને ચાગ્ય હાય છે. તેઓ જવન્યથી એક અથવા એ અથવા ત્રણુ ઉત્પન્ન થાય છે. પરંતુ ઉત્કૃષ્ટથી તેએ સખ્યાત જ હાય છે. અસંખ્યાત પણાથી હાતા નથી. આ રીતે આ પરિમાણુ દ્વારમાં બન્ને પ્રક