________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.२० सू०१ पञ्चन्द्रियति जीवानामुत्पत्त्यादिकम् २१५
टीका-'पंचिंदियतिरिक्खोणिया णं भंते !' . पञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकाः खलु भदन्त । 'कोहितो उववज्जंति' कुत उत्पद्यन्ते 'किं नेरइएहितो उववज्जति' किं नैरपिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते, 'तिरिक्खजोणिएहितो उववति' अथवा तिर्यग्यौनिकेभ्य आंगत्योत्पद्यन्ते, 'मणुस्से हितो उववज्जति' अथग मनुष्येभ्य . आगत्योत्पद्यन्ते 'देवेहितो उपवज्जति' अथवा देवेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते इति प्रश्नः । भगवानाह-गोयमा' इस्पादि, 'गोयमा' हे गौतम । 'नेरइएहितो उववज्जति' नैरयिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते पञ्चेन्द्रिययिंग्योनिकेषु 'तिरिक्खजोणिएहितो उचवजंति' तिर्यग्योनिकेभ्य बागत्योत्पद्यन्ते 'मणुस्सेहितो उववज्नंति' अथवा मनुष्येभ्योऽपि आगत्योत्पधन्ते 'देवेहितो वि उववज्जति' देवेभ्योऽपि आगत्योत्पधन्ते नैरयिकादारभ्य देवान्तान्यतमस्थानादागत्य पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु समु. क्खजोणिया णं भंते ! कमोहितो' इत्यादि सत्र ॥१॥ । टीकार्थ-गौतम ने प्रभु से ऐला पूछा है-'पंचिंदियतिरिक्खजोणिया णं भते । कोहितो उपवज्जति' हे भदन्त ! पञ्चेन्द्रियतिर्यश्चयानिक जीव किस स्थान से आकर के उत्पन्न होते है ? 'कि नेरहएहिता उवषज्जति तिरिक्खजोणिएहितो उववज्जंति' क्या वे नैरयिकों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? या तिर्यग्योनिका से आकरके उत्पन्न होते हैं ? 'मणुस्ले हितो उववजन्ति' या मनुष्यों से आकर के उत्पन्न होते हैं ? 'देवेहिंतो उवव. जति' या देवों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं-'गोयमा ! नेरहएहितो उपवति तिरिक्ख जोणिएहितो वि उववजलि, मणुरसेहिता वि उववज्जंति देवेहितो वि उववज्जति' हे गौतम! पञ्चन्द्रिय तिर्यश्च नैरथिकों से भी आकरके उत्पन्न होते हैं, तिर्यञ्चों से भी आकर के उत्पन्न होते हैं, मनुष्यों से प्रभा'छ.-'पंचिंदियतिरिक्खजोणिया णं भंते ! कओहितो !' त्या ' -गौतमस्वामी प्रभुने पूछे छे ?-पंचि दियतिरिक्खजो. णिया णं भंते ! कोहि तो उववज्जति' सगवन् येन्द्रिय तिययनवाणा
१ या स्थानथा मापी 'त्पन्न थाय छे ? 'कि' नेरइएहितो उववज्जति तिरिक्खनोणिपतितो उववति' शुनै२थिमाथी मावीर 64-न थाय है? ३.तिय य योनिमाथा भावी पनि थाय छे १ 'मणुस्सेहिंतो उववज्जति' अथवा मनुष्यामाधी भावी उत्पन्न थाय छे १ 'देवेहि तो उववज्जति' हेवाમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને ४१ छ -गोयमा। नेरइएहि तो उववज्जति तिरिक्खजोणिएहि तो उववज्जति म[स्सेहितो वि उववज्जति देवेहितो वि उववज्जति' 3 गौतम ! यद्रयतिय"य નરયિકમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે. તિર્યંચનિકેમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે. મનુષ્યમાંથી પણ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અને દે--