________________
1
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४७.१२ सू०४ पञ्चेन्द्रियजीवानामुत्पत्तिनिरूपणम् ६४६ खेज्जवासाउयसन्निपंचिदियतिरिक्खजोणिएर्हितो उववज्जंति' यदि असंख्येय वर्षायुष्क संज्ञिपञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकेभ्य भागत्योत्पद्यन्ते तदा किं जलचरेहिंतो उववज्जति०' जलचरेभ्य उत्पद्यन्ते, स्थलचरेभ्वो वा आगत्योत्पद्यन्ते खेचरेभ्यो वा आगत्योत्पद्यन्ते, 'सेस जहा असन्निस्स जाव' शेषं यथा असंज्ञिनो यावत् अत्र यावत्पदेन जलचरेभ्योऽपि उत्पद्यन्ते स्थलवरेभ्योऽपि उत्पद्यन्ते खेचरेभ्योऽपि उत्पद्यन्ते यदि जलचरादिभ्य आगत्योत्पद्यन्ते तदा किं पर्याप्तकेभ्य उत्पद्यन्ते अपर्याप्तकेभ्यो वोत्पद्यन्ते गौतम ! पर्याप्केभ्योऽपि उत्पद्यन्ते यतिर्यश्चों से आकरके उत्पन्न नहीं होता है, अब गौतम पुतः पभु से ऐसा पूछते हैं- 'जह संखेज्जवासाज्यसन्निप विदिनिरिक्ष जोणिएहिंतो उबवज्जति' हे भदन्त । यदि वह पृथिवीकायिक संख्यात वर्ष की आयुवाले संज्ञिपंचेन्द्रियतिर्यञ्चों से आकर के उत्पन्न होता है तो कि जलचरेहितो उववज्जंति' क्या वह संख्यात वर्ष की आयुवाले संज्ञी पंचेन्द्रिय जलचरों से आकरके उत्पन्न होता है, या संख्यात वर्ष की आयुवाले संज्ञी पंचेन्द्रिय स्थलचरों से आकरके उत्पन्न होता है या संख्यात वर्ष की आयुवाले संज्ञी पंचेन्द्रिय खेवरों से आकर के उत्पन्न होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'सेस जहा असन्निस्ल जाव' हे गौतम ! वह पूर्वोक्त विशेषणों वाले जलचरों से आकर के भी उत्पन्न होता है, स्थलचरों से भी आकरके उत्पन्न होता है और खेचरों से भी आकर के उत्पन्न होता है । अब पुनः गौतम प्रभु से ऐसा पूछते આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી, હવે ગૌતમવામી પ્રભુને ફરીથી પૂછે છે કે-નર્ संखेज्जवालय - सन्नि पंचिदियतिरिक्खजोणिएहि से। उववज्जंति' से लगवन् ले ते પૃથ્વિકાયિક જીવા સખ્યાત વની આયુષ્યવાળા તિય ચામાંથી આવીને ઉત્પન્ન थाय छे, तो 'किं' जळचरेद्दि तो उववज्जंति' शु सभ्यात वर्षांनी आयुष्यवाणा સજ્ઞી પૉંચેન્દ્રિય જલચર-પાણીમાં રહેનારા જીવામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે સખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા સી પૉંચેન્દ્રિય સ્થલચર-જમીન પર રહેનારા જીવેામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે સખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા સજ્ઞી પચેન્દ્રિય ખચર-આકાશમાં રહેનારા જીવામાંથી આવીને ઉત્પન્ન
याय हे? या प्रश्नना उत्तरमा अबू 8 8 8 सेसं जहा असन्निरस जाव હે ગૌતમ તે પહેલા કહેલ વિશેષણેાવાળા જલચરામાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, થલચરામાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે. અને ખેચરામથી પણ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે.
12
ફરીથી ગૌતમસ્વામી પ્રભુને એવુ પૂછે છે કે—હે ભગવના તે પૂર્વોક્ત વિશેષણાવાળા પૃથ્વિકાઈક જીવે જલચર વિગેરેમાંથી આવીને ઉત્પન્ન
भ० १४
1