Page Text
________________
७
भगवतीसत्र इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'अरहा ताव नियमं तित्थयरे' अर्हन् तावत नियमात् तीर्थकरो न तु तीर्थरूपः, तित्थं पुण चावन्नाइन्ने समणसंधे' तीर्थः पुनश्वात. वर्णा कीर्णः श्रमणसंघा, चत्वारो वर्णा यत्र स चातुर्वर्णः चातुर्वर्णश्चासौ आकीर्णश्च क्षमादिगुणैराकी?-व्याप्त इति चातुर्वर्णाकीर्णः श्रमणसंघ एव तीर्थशब्दवाच्यो न तु नीर्थ फरस्तीर्थरूपः स तु तीर्थस्य व्यवस्थापक एव नहि व्यवस्थाप्यव्यवस्थापकयोरक्यमिति भावः । तीर्थस्य श्रम संघस्य स्वरूपमेव दर्शयति- जहा' इत्यादि, 'तं जहा' तद्यथा-'समगासनणीओ सावया सावियाओ' श्रमणाः श्रमण्यः श्रावकाः श्राविकाश्च तथा च साधु साध्वी श्रावकश्राविकाणां संघरूप एत्र तीर्थशब्दस्य मुख्योऽर्थः, एताशतीर्थस्य कारक एव तावत् नियमत पभादिनतु स्वयं स तीर्थस्वरूपः । 'पवयणं भने ! पवयणं पावयणी पवयणं' प्रवचनं भदन्त ! प्रवचनम् हैं-'गोयमा ! अरहा ताव नियमं तित्थयरे, तित्थं पुण चावन्नाइन्ने समणसंधे' अर्हन्त तो नियम ले तीर्थ कर ही होते हैं, वे तीर्थरूप नहीं होते हैं, तीर्थ तो चारवर्णों वाला एवं क्षमादि गुणों ले आकीर्ण-व्याप्त भरा हुआ-श्रमण संघरूप ही होता है इस प्रकार तीर्थकर तीर्थरूप नहीं होता है, वे तो तीर्थ के व्यवस्थापक ही होते हैं । अतः तीर्थ और तीर्थकर में व्यवस्थाप्य व्यवस्थापक में-ऐक्य नहीं होता है, श्रमणसंघरूप तीर्थ का स्वरूप-'समणा समणीभो' श्रमण, श्रमणी, श्रावक और श्राविका इन सवरूप है इस प्रकार साधु, साध्वी, श्रावक, प्राधिकाओंज्ञा जो संव है वही तीर्थ शब्द का मुख्य अर्थ है । ऐसे तीर्थ के कारक ही नियमतः ऋषभादि हैं-अतः वे स्वयं तीर्थरूप नहीं हैं। अब पुनः
छ -'गोयमा! अरहा ताव नियम तित्थयरे तित्थं पुण चाउचण्णाइण्णे समणसंघे' म त नियमथा तीथ ४२ ०१ डाय छ ता ती ३५ जाता નથી. તીર્થ તે ચાર વર્ણોવાળા અને ક્ષમા વિગેરે ગુણેથી વ્યાપ્ત–ભરેલા શમણુસંઘ રૂ૫ જ હોય છે. આ રીતે તીર્થકર તીર્થ હોતા નથી તેઓ તે તીર્થના વ્યવસ્થા૫ક જ હોય છે. જેથી તીર્થ અને તીર્થકરમાં વ્યવસ્થાપ્ય અને વ્યવસ્થાપકમાં એકયપણું હોતું નથી. શ્રમણસંઘરૂપ તીર્થનું સ્વરૂપ 'समणा समणीओ०' भय, श्रम, श्रा१४, अने श्रावि मा ३२ छ । રીતે સાધુ, સાદરી શ્ર વક અને શ્રાવિકાઓને જે સ ઘ છે તેજ તીર્ધ શબ્દને સખ્ય અર્થ છે એવા તીર્થના પ્રવર્તક જ નિયમથી અષભ ભગવાન વિગેરે છે. તેથી તેઓ પિતે તર્થરૂપ લેતા નથી.
व इशथी गौतमत्वामी प्रभुने मे पूछे छे है-'पवयणं भंते ! पवयणं पॉवयणी पवयणं' सगवन् प्रवयनमागम प्रयन शना पाय छ,
| SR No. | 009324 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 14 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 683 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 42 MB |