Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० २० उ. ५ सू० १० परमाणुप्रकार निरूपणम् दर्शयति- 'तं जहा ' तद्यथा - 'अवन्ने' अवर्णः कृष्णनीललोहितद्दारिद्रशुक्लवर्णरहितत्वाद अवर्णः यपि वर्णगन्धरसस्पर्शवत्वं पुद्गलानां लक्षणमिति, परमाणोरपि पुद्गलत्वात् वर्णादिमत्वमावश्यकमेव तथापि द्रव्यमात्रस्य प्रधानतया विवक्षणात् सतामपि वर्णादीनामविचक्षणात् कालपरमाणौ वर्णादीनां निषेध इति कृत्वा अदः कालपरमाणुः कथ्यते इति 'अगंधे' अगन्धः - सुरभिदुरभिगन्धरहितः सतोरपि
०५३
'कालपरमाणू चविहे पत्ते' काल परमाणु चार प्रकार का कहा गया है - जो इस प्रकार से है - 'अवन्ने' इत्यादि, कृष्ण, नील, लोहित, हारिद्र, शुक्ल, इन प्रकार के वर्णों से वह रहित होता है इस कारण कालपरमाणु अवर्ण कहा गया है यद्यपि वर्ण, गंध, रस और स्पर्श इन गुणों से जो युक्त होता है वही पुल है ऐसा पुद्गल का लक्षण कहा गया है परमाणु पुद्गलरूप होता है अतः परमाणु में वर्णादिमत्ता होना आवश्यक ही है- फिर भी यहां जो उसे अवर्णादिवाला कहा गया है उसका कारण यहां समय ही प्रधानरूप से विवक्षा की है इसलिये वर्णादिकों के होने पर भी उनकी विवक्षा न होने के कारण कालपरमाणु में वर्णादिकों का निषेध किया गया है और इसी कारण उसे अवर्णरूप से प्रतिपादित किया गया है । इसी प्रकार का कथन 'अगंध' के कहने में भी जानना चाहिये अर्थात् काल परमाणु जिस प्रकार से वर्ण से रहित कहा गया है, उसी प्रकार से वह सुरभिगन्ध और
प्रश्नना उत्तरमां अनु ! छे - हे गौतम! 'कालपरमाणू चउब्विहे पण्णत्ते' अस परभागु यार प्रहारना वामां भाव्या हे ? या प्रमाणे छे. 'अवन्ने' ઇત્યાદિ કૃષ્ણ, નીલ, લાલ, પીળા અને સફેદ આ ચારે પ્રકારના વાંથી તે રહિત હૈાય છે. અર્થાત્ વણુ વગરનું હાય છે તેથી કાલ પરમાણુને ‘અવણુ’ કહેલ છે. જો કે વણુ, ગધ રસ અને સ્પશ આ Àાથી જે યુક્ત હાય છે તેજ પુદ્ગલ છે. આવા પુદ્ગલને કાલ-ક્ષણુ કહેલ છે. પરમાણુ પુદ્ગલ રૂપ હાય છે. જેથી પરમાણુમાં વદિ પ્રકાર હેવુ' જરૂરી છે, તે પણ તેને જે અવર્ણો દિવાળુ કહેવામાં આવ્યુ છે તેનુ' કારણુ અહિયાં દ્રવ્યમાત્રની જ મુખ્ય રૂપે વિવક્ષા કરેલ છે. તેથી વણૅહિના હોવા છતાં પણ તેની વિવક્ષા ન હાવાને કારણે કાલ પરમાણુમાં વર્ણાદિના નિષેધ કરવામાં આવેલ છે. અને એજ કારણથી તેને અવણુ' (વણુ વગરનુ) રૂપે વધુ'વેલ છે. આજ પ્રમાણેનુ अथन 'अगंध' (गंध वगरनु ) ना धनमां य समन्वु अर्थात् ने रोते કાલ પરમાણુને વ વિનાનું' કહેવામાં આવ્યુ છે. એજ રીતે સુરક્ષિંગધ
भ १२०
| SR No. | 009323 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 13 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 984 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 63 MB |