Page Text
________________
भगवती
६१८
रसेऽपि संयोगप्रकाराः स्वयमेवोहनीयाः ॥ 'जइ दुफासे जहेब परमाणुयोग्गले ४' यदि द्विस्पर्शो यथैव परमाणुवृद्गलः चतुःप्रदेशस्कन्धे स्पर्शद्वयवत्वे परमाणुवदेव भङ्गव्यवस्था ज्ञातव्या तथाहि स्यात् शीतथ स्निग्धश्च १, स्यात् शीतश्च
चाहिये इसी प्रकार से कटुक अम्ल मधुर इनके भी ४ भंग इनकी एकता और अनेकता में बना लेना चाहिए तथा कषाय अम्ल मधुर इनके भी 'युक्त करके इनकी एकता एवं अनेकता में ४ भंग बना लेना चाहिए इस प्रकार से ये त्रिक संयोगी भंग १० हो जाते हैं अब इन १० भंगों में से एक २ भंग के ४-४ भेद और हो जाने से कुल भंग संख्या दश त्रिक संयोगों की ४० हो जाती है इसी प्रकार चतुष्क संयोग में वर्ण के जैसे ही रस में भी संयोग प्रकार अपने आप समझ लेना चाहिये। 'जह दुफा से जहेब परमाणुपोग्गले' यहां तक वर्ण गंध एवं रस विषयक भंगों को चतुष्कपदेशिक स्कंध में प्रकट करके अब सूत्रकार ने इस सूत्र द्वारा उसमें स्पर्शो को प्रकट करने के लिये यह सूत्र कहा है - इसमें यह प्रकट किया गया है कि यदि वह चतुःप्रदेशिक स्कन्ध दो स्पर्शो वाला होता है तो इस विषय में जैसा कथन परमाणु पुद्गल के विषय में किया जा चुका है वैसे ही यहां पर भी कर लेना चाहिये अर्थात् जैसी भंग व्यवस्था वहां परमाणु में कही गई है वैसी ही
એજ રીતે કડવા, ખાટા અને મીઠા રસના એકપણા અને અનેકપણામાં ૪ ભગા સમજવા, તથા કષાય, ખાટા અને મીઠા રસને ચેાજીને તેની એકતા અને અનેકતામાં ૪ ચાર ભગા સમજવા, એ રીતે આ ત્રિક સચૈાગી ૧૦ દસ ભગા કહ્યા છે. હવે આ દસમાંથી એક એક ભગના ૪-૪ ભેઢા ખીજા થતા હાવાથી દશ ત્રણ સચાગીના કુલ ૪૦ ચાળીસ ભગા થાય છે. એજ રીતે ચાર સચેાગી સ્ક`ધમાં પણ વર્ણોમાં કહેલ પ્રકાશ પ્રમાણે રસમાં પશુ ચૈાજના પ્રકારે પ્રમાણે રસમાં પણ પેાતાની જાતે समल सेवा. जइ दुफासे जहेब परमाणुपोग्गले' मा सूत्रपा: सुधी વણુ, ગ, અને રસના સખ ધી ભગેને ચાર પ્રદેશવાળા સ્કે ધમાં બતાવીને હવે સૂત્રકારે આ સૂત્રથી તેમાં સ્પĒ મતાવવા માટે આ સૂત્ર રહ્યું છે. આ સૂત્રથી એ બતાવ્યું છે કે જો તે ચાર પ્રદેશી સ્કંધ એ સ્પર્શીવાળો હાય તા પરમાણુ પુદ્ગલના સ્પર્શના વિષયમાં જેવી રીતનુ` કથન કર્યું છે. તેજ રીતે અહિયાં પશુ કથન સમજી લેવું અર્થાત્ પરમાણુના વિષયમાં સ્પર્શીને લઈને જે પ્રમાણે ભંગ વ્યવસ્થા કહી છે તેજ પ્રમાણે અહિયાં પણ સમજવું.
| SR No. | 009323 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 13 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 984 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 63 MB |