________________
७
भगवतीस्त्र तथा लिखनस्यावश्यकत्वात् अथवा श्रोतृगां मुखमतिपत्त्यर्थं तथालेखनस्य सार्थकत्वादिति । ततश्च नारकेषु द्वितीयभङ्ग एव घटते नारका महासवाः प्रचुरकर्मवन्धनाद, महाक्रियाः कायिक्यादि क्रियाणां महत्त्वात् , महावेदनास्तदीय वेदनायाम् अतितीव्रत्वात् कर्मनिर्जरा तु अल्पैच भवतीति, अतो द्वितीयभङ्गएवानुमतो भवतीतिभावः नारकविषये भगान् दर्शयित्वा नारकविरोधिदेवे कतमो भङ्गो भवतीति दर्शयन्नाह-'सिय भंते !' इत्यादि । 'सिय भंते ! अमुरकुमारा' स्युर्भदन्त ! असुरकुमाराः 'महासवा सहाकिरिया महावेयणा महानिज्जरा' महासका महाक्रिया महावेदना महानिर्जराः हे भदन्त ! असुरकुमारा महानववन्तो महाक्रियावन्तो महावेदनावन्तो महानिर्जरावन्तश्च भवन्ति किम् ? इति भंगों की संख्या का परिज्ञान हो जाये इसलिये भी इस प्रकार से. लिखना दोष का कारण नहीं है इस प्रकार इन १६ भंगों में से केवल द्वितीय भङ्ग ही नारकजीवों में घटित होता है क्योंकि वे प्रचुर कर्मों के बन्धक होने से महाववाले कायिक्यादि क्रियाओं की अधिकता होने से तथा महास्रववाले कर्मजन्य तीव्र वेदना भोगनेवाले होने से महावेदनावाले तथा अल्पकर्मों की निर्जरावाले होने से अल्पनिर्जरावाले होते हैं । इस प्रकार नारकविषयक भंगों को प्रकट करके नारक विरोधीदेव में कौनसा भङ्ग होता है इस बात को प्रकट किया जाता है इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-'सिय मते । असुरकुमारा महासवा, महाकिरिया, महावेयणा, महानिज्जरा' हे भदन्त ! असुरकुमार महास्रव. वाले महाक्रियावाले, महावेदनावाले और महानिर्जरावाले होते हैं क्या? 'તેમ કહ્યું છે. અથવા સાંભળનારને ભંગની સંખ્યા સુખ પૂર્વક જણાઈ આવે
એ માટે પણ આ પ્રમાણે કહેવું તે દેષાવહ નથી. આ રીતે આ સળ ભમાંથી કેવળ બીજો ભંગ જ નારકમાં ઘટિત થાય છે. કેમ કે તેમાં કર્મોને પ્રચૂર બન્યું હોવાથી મહા આસ્ત્રવવાળા કાયિકી વિગેરે ક્રિયાઓના અધિકપણાથી તેમ જ મહા આસવવાળા કર્મોથી થવાવાળી તીવ્ર વેદના ભેગવવાવાળા હોવાથી મહાદનાવાળા તથા અલ્પ કર્મોની નિજેરાવાળા હોવાથી અલ્પ નિજેરાવાળા હોય છે. પૂર્વોક્ત રીતે નારક સંબધી ભગાને બતાવીને નારક વિરોધી દેવામાં કયા ભંગ હોય છે. એ વાત પ્રગટ કરવામાં આવે છે. તેમાં ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે છે કે'सिय भंते ! असुरकुमारा महासवा, महाकिरिया, महावेयणा, महानिज्जरा' હે ભગવન અસુરકુમારે મહાઆસરવાળા, મહાઠિયાવાળા, મહાવેદનાવાળા मन महानिशाणा साय छ १ तेना इत्तरमा प्र ४ छ -'गोयमा !