Page Text
________________
२९६
भगवतीस्त्रे व्याप्तः किं वा वायुकायिको द्विपदेशिकेन स्कन्धेनावयविना स्पृष्टः व्याप्त इति प्रश्नः, भगवानाह-यथा परमाणुपुद्गलेन वायुकायो न व्याप्तो भवति परमाणोः सूक्ष्मतया वायोश्च महत्वात् किन्तु महता वायुना अल्पीयान् परमाणुप्तेि तथा इमेऽपि द्विप्रदेशिकावयविनो वायुकायापेक्षया सूक्ष्मत्वेन न वायुकायो द्विपदेशिकेन स्कन्धेन व्याप्यते अपितु महता वायुकायेन अल्पीयसो द्विमदेशिकस्कन्धस्यैव व्याप्तिर्भवति, दृश्यते च लोकेऽपि महताऽल्पीयसो व्यापनात् यथा पटैर्घटस्य न तु घटेन मारत पटस्यातिरितिभावः। ' एवं जाव असंखेज्जपएसिए' एवं यावदसंख्येयप्रदेशिकः यथा द्विपदेशिकस्कन्धविषये वायुकायव्याप्तत्वविषयको विचारः कृतस्तथैव असंख्यातप्रदेशिकस्कन्धविपयेऽपि विचारः कर्तव्यो होता है वह वायकाय के द्वारा व्याप्त होता है या वायकाय उसके द्वारा व्याप्त होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं । हे गौतम ! जिस प्रकार परमाणुपुद्गल द्वारा वायुझाय व्याप्त नहीं हो सकता है। क्योंकि वह सूक्ष्म है और वायुकाय महान है । अतः ऐसा समझना चाहिये-कि महान् घायुकाय द्वारा अल्पीयान् परमाणु ही व्याप्त होता है और ऐसी ही धात देखी जाती है। कि लोक में जो महान होता है वह अपने से छोटे को व्यास करनेवाला होता है जैसे वस्त्र के द्वारा घट व्याप्त हो जाता है पर पसारा हुआ वस्त्र घट के द्वारा व्याप्त नहीं होता इसी प्रकार द्विपदेशी स्कन्ध के विषय में समझना चाहिये। ‘एवं जाव असंखेज्जपएसिए' जिस प्रकार से द्विपदेशिक आदि स्कन्ध के विषय में वायुकाय द्वारा व्यास होने का विचार किया गया है उसी प्रकार से असंख्यातप्रदेशिक स्कन्ध થાય છે કે વાયુકાય તેનાથી વ્યાપ્ત થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે--હે ગૌતમ! જે રીતે પરમાણુ પુદ્ગલથી વાયુકાય વ્યાપ્ત થતા નથી. કેમ કે તે સૂક્ષમ છે. અને વાયુકાય મહાન છે જેથી એમ જ સમજવું જોઈએ કે મહાન વાયુકાયથી અલ્પ એવા પરમાણું જ વ્યાપ્ત થાય છે અને એવી જ રીતે જોવામાં આવે છે કે –જગતમાં જે મહાન હોય છે, તે પિતાનાથી નાનાને વ્યાપ્ત કરવાવાળા હોય છે. જેમ કે વસ્ત્ર દ્વારા ઘડે વ્યાપ્ત થઈ જાય છે. પરંતુ ફેલાવેલું વસ્ત્ર ઘડાથી व्यात थ नथी. “एव जाव असंखेज्जपएसिए" रे प्राथी में प्रदेशवामा સ્કંધના વિષયમાં વાયુકાયથી વ્યાપ્ત હોવાના સંબંધમાં વિચાર કરવામાં આવ્યે છે, તે જ પ્રમાણે અસંખ્યાત પ્રદેશવાળા સ્કંધને વાયુકાયથી વ્યાપ્ત
| SR No. | 009323 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 13 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 984 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 63 MB |