________________
२७
shraद्रका टीका श० १७ उ०३ सू० १ जीवानामेजनावत्वनिरूपणम् भावे वर्तमानानां जीवानां जीवसंपृक्तपुद्गलानां वा या एतना सा भवैजना इत्थं पञ्च मकारा एजना भवति । एजनायाः सामान्यलक्षणं तु योगद्वारेण आत्मप्रदेशानां पुद्गलद्रव्याणां वा चलन कम्पनमित्येवेति । 'दव्वेयणा णं भंते !' द्रव्ये. जना खलु भदन्त ! 'काविहा पन्नत्ता' कतिविधा प्रज्ञता इति प्रश्नः, भगवानाह - 'चउन्विहा पन्नता' चतुर्विधा प्रज्ञप्ता द्रव्यैजना 'तं जहा' तद्यथा 'नेरइयदव्वेयणा' नैरयिकद्रव्यैजना 'तिरिक्ख जोणिपदव्वेयणा' तिर्यग्योनिकद्रव्यैजना 'मणुस्स दव्वेयणा' मनुष्यद्रव्यैजना 'देवदव्वेयणा' देवद्रव्यैजना । 'से केणणं भंते !' तत् केनार्थेन खलु हे भदन्त ! ' एवं बुच्चह नेरइयदव्वेयणा २' एवमुच्यते नैरकिद्रव्यैजना २ हे भदन्त । कथमेवस्था नैरयिकद्रव्यैजनेति नाम भवतीति
-जीव संपृक्त पुद्गलों की जो एजना है वह भावेना है । इस प्रकार से पांच प्रकार की एजना होती है । एजना का सामान्य लक्षण तो यही है कि योगद्वारा, आत्मप्रदेशों का या पुद्गल द्रव्यों का सकंप होना । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'दव्वेषणा णं भंते कहविहा पन्नत्ता' हे भदन्त ! द्रव्यैजना कितने प्रकार की कही गई है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'व्हिा फन्नन्ता' हे गौतम | द्रव्यैजना चार प्रकार की कही गई है। (तं जहा) जैसे 'नेरइयदव्वेपणा' नैरविका द्रव्य एजना, 'तिरिक्खजोणिय व्यणा' तिर्यक योनिक द्रव्यैजना, 'मणुस्सदव्वेयणा' मनुष्य द्रव्यैजना 'देवदव्वेपणा' देवद्रव्यैजना | अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते है-' से केणट्टेणं भंते ! एवं बुच्चह नेरइयदव्वेधणा' हे વિગેરે લાવામાં રહેલ જીવેાની અથવા જીવથી વ્યાપ્ત પુદ્ગલાની જે એજના છે તે ભાવએજના છે. આ રીતે એજના પાંચ પ્રકારની થાય છે. અજનાનું સામાન્ય લક્ષણ તે એ જ છે કે-ચેાગદ્વારા આત્મપ્રદેશનું અથવા પુદ્ગલ દ્રવ્યેાના કપ થવા તે એજના છે.
हवे गौतम स्वाभी असुने मेछु पूछे छे ! "दव्वेयणा णं भते ! कइविहा पण्णत्ता" है लगवन् द्रव्य खेना उसा अारनी उही छे ? तेना उत्तरभां अलु ४डे छे - " चउविहा पण्णत्ता" हे गौतम । द्रव्य भेना यार अारनी उही छे. "तं जहा " ते या अहारे छे "नेरइयदव्वेयणा" नैरयि द्रव्य खेलना “तिरिक्खजोणिय दव्वेयणा" तिर्यथ योनि द्रव्य खेलना " मणुस्सदव्वेयणा” भनुष्य द्रव्य सेना "देवदव्वेयणा" देव द्रव्य सेना હવે ગૌતમ સ્વામી એજતાના નામેાના કારણ જાણવાની ઈચ્છાથી પ્રભુને पूछे छे है " से केमद्वेणं भंते ! एवं वुच्चइ नेरइयदन्वेयणा" हे भगवन् तेनुं