________________
प्रभैयर्चान्द्रका टीका श० १७ उ० २ सू० १ धर्मादिस्थितजीवादिनिरूपणम् ३७९ स्थितः किम् ? 'संजयासंजये धमाधम्मे ठिए' संयतासंयतः धर्माधर्मे स्थितः, अत्र धर्माधर्मेति पदम् देशविरतेवोंधकम् तथा व संयतासंयतो देशविरतौ स्थितः किम् ? इति प्रश्नः, भगवानाह-'हंना' इत्यादि । 'हा गोयमा ।' हन्त गौतम ! 'संजयविरय जाव धम्मापम्मे ठिए' संयतविरत यावत धर्माधर्मे स्थितः, अत्र यावत्पदेन 'पडिहयएचक्खायपावकम्मे' इत्यारश्य 'संजयासंजए' इत्यन्तस्य प्रश्नवाक्यस्य सर्वस्यापि संग्रहो भवति तथा च संयतविरतपतिहतप्रत्याख्यात. पापकर्मा धर्मे स्थितः असंयताविरताऽप्रतिहतप्रत्याख्यावपापकर्मा अधर्म स्थितः संयतासंयतो देशविरतौ धर्माधर्मे स्थित इत्यर्थः । 'एएसिणं भंते' एतेषां खल्लु भदन्त ! 'धम्मंसि वा' धर्मे वा 'अधम्मंसि वा अधर्मे वा 'धम्मा धम्मंसि वा' धर्माधर्मेऽपि वा देशविरतौ इत्यर्थः चक्किया' शक्ताः-समर्थाः 'के' केचित् 'आसइत्तए वा' आसितुं वा-उपवेशयितुम् 'जाच तुयहित्तए वा' यावत् त्वम् वर्तयितुं वा, हे भदन्त ! धर्मादौ आसितुवा शयितुं वा त्वग्वर्तयितुं पार्श्व परिवर्तनं कर्तुं वा शक्ताः किम् ? इत्यर्थः, भगवानाह-'गोथमा इत्यादि । जीव-क्या अधर्म में-अधितिरूप अधर्म में स्थित है ? 'संजयासंजये धम्मा धम्मे ठिए' जो जीव संयतासंपत है वह क्या धर्माधर्म मेंदेश विरति में स्थित है ? इनके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'हंता गोयमा' हां गौतम! जो जीव संघत, विरत प्रतिहत्तप्रत्याख्यातपापकर्मा है वह चारित्ररूप धर्म में स्थित हैं। तथा जो जीव संयतासंयत है वह देश विरतिरूप धर्माधर्म में स्थित है। ___अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं 'एएसिणं भंते ! धम्मंसिया, अधम्मंसि वा, धम्माधम्मंसि वा, चक्किया केहआमहत्तए, जाव तुयद्वित्तए' मदनल | क्या कोई जीव ऐसा समर्थ है जो इन धर्म, अधर्म एवं धर्माधर्म में बैठने के लिये या लेटने के लिये शक्तिशाली हो ? शुभम मा मेरो भवि२ति ३५ मधमा स्थित छ ? 'संजयासंजये धम्माधम्मे द्विए' २ ३ सयतायत छ तेशु धर्माधम मा मेट देश विरतिभा स्थित ? तना उत्तम प्रभु -हता गोयमा ! है। ગૌતમ! જે જીવ સંયત વિરત પ્રતિહત પ્રત્યાખ્યાત પાપકર્મમાં છે. તે ચારિત્રરૂપ ધર્મમાં સ્થિત છે. તથા જે જીવ અસંત અવિરત અપ્રત્યાખ્યાત પાપ કર્યા છે તે સંયતાસંયત છે. તે દેશવિરતિરૂપ ધર્માધર્મમા રહેલે છે.
व गौतमस्वामी महावीर प्रभुने मे पूछे छे । 'एएसिंण भंते | धम्मसि वा अधम्मंसि वा धम्माधम्मसि वा चक्किया वेइ आसइत्तए जाव तुयद्वित्तए' है ભગવન ! કઈ જીવ એ શક્તિવાળો છે કે જે ધર્મ અધર્મ અને ધર્માધર્મમાં